Metale ciężkie występują na Ziemi w śladowych stężeniach albo w formie rud, nie stanowiąc zagrożenia dla organizmów. W związku z aktywnością człowieka metale te pojawiają się jednak w środowisku w większych stężeniach - na tyle wysokich, że mogą być toksyczne dla zwierząt, mieć wpływ na ich fizjologię czy rozmnażanie.

Naukowcy z Hiszpanii i Australii twierdzą teraz, że pod wpływem tych metali może się zmieniać barwa piór u sikor bogatek. Obecność rtęci powoduje np. utratę żywego odcienia piór w kolorze żółtym, obecnych na piersi samców.

Badacze doszli do tego wniosku po analizach ośmiu metali ciężkich obecnych wśród innych zanieczyszczeń. Odkryli, że trzy z nich mają duży wpływ na ptaki.

Pierwszy, rtęć, ma negatywny wpływ na obecność karotenoidów - związków powodujących jaskrawe wybarwienie piór. Kontakt z tym metalem sprawia, że żółte pióra na piersi samców sikor tracą jaskrawość.

"Żółte ubarwienie samca jest dla samicy wskazówką jego stanu zdrowia i zdolności do znalezienia pokarmu. Dlatego samiec mający kontakt z rtęcią, a zatem bledszy, będzie mniej atrakcyjny dla samic" - wyjaśnia na stronie hiszpańskiej agencji SINC jeden z autorów publikacji, Joan Carles Senar z Muzeum Nauk o Przyrodzie w Barcelonie.

Natomiast miedź sprawia, że na ogonie sikory powiększa się powierzchnia porośnięta przez pióra czarne. Jest tak dlatego, że organizm wykorzystuje miedź do syntezy melaniny - pigmentu, który nadaje piórom ten kolor. Odwrotny efekt daje chrom, który powoduje zmniejszenie powierzchni czarnych piór.

Zmiany wywołane przez metale mogą się odbijać na codziennym życiu sikor. Jak tłumaczy Senar, czarny ogon jest oznaką dominacji i agresji w razie konfrontacji z drapieżnikiem. Cecha ta ma również związek z aspektami związanymi z cechami "osobowości" danego osobnika. Ogon sikory żyjącej w środowisku zanieczyszczonym metalami ciężkimi nie odzwierciedla zatem jakości ptaka w wiarygodny sposób.

Sikory bogatki to ptaki często obecne w mieście. Senar zastanawia się, czy sikory-samice żyjące w środowisku zanieczyszczonym oraz bardziej czystym (np. w mieście i w lesie) "zorientowały się", że sygnały świadczące o jakości samca są różne w różnych środowiskach.

Wyniki obserwacji przedstawiono w "Science of the Total Environment". (PAP)

zan/ krf/