Pagan to kompleks ponad 3,5 tys. buddyjskich stup, świątyni i klasztorów. Na obszarze długości 13 km i szerokości 8 km wznoszono je od XI do XIII wieku i dotąd nieprzerwanie trwa tam życie religijne.

Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS) przy rekomendowaniu Paganu do listy UNESCO podkreśliła, że Birma przyjęła nowe przepisy dotyczące dziedzictwa i nakreśliła plany, które mają ograniczyć fatalny wpływ masowej turystyki na zabytki stolicy Pierwszego Imperium Birmańskiego (Królestwa Paganu).

Położone w obecnej prowincji Mandalaj pozostałości miasta tworzą strefę archeologiczną (Bagan Archaeological Zone) obejmującą kilka miejscowości. W 2016 roku silne trzęsienie ziemi, o magnitudzie 6,8, uszkodziło w Paganie blisko 200 świątyń.

Kolejny wpis to Dźajpur, stolica Radźastanu, słynąca ze swych różowych domów i prężnej kultury. Miasto, otoczone potężnymi, zachowanymi w większości do dzisiaj murami obronnymi, wzniósł w 1727 roku maharadża Siwai Dźaj Singh II. Stanowi ono cenny przykład wzorcowego planowania urbanistycznego i architektonicznego. Ulice w Dźajpurze, uważanym za najpiękniejsze z indyjskich miast, przecinają się pod kątem prostym, a główne arterie są szerokie na 32 metry. Jest też ono świadectwem przenikania się i krzyżowania wpływów kultury hinduistycznej, mogolskiej (Wielkich Mogołów) i idei zachodnich.

Dźajpur to także wyjątkowy przykład tętniącego życiem późnośredniowiecznego handlowego miasta Azji Południowej. Oprócz zabytków architektury przetrwały tam tradycje miejscowego rzemiosła artystycznego (tkactwo, złotnictwo, jubilerstwo) o międzynarodowym znaczeniu. W XVIII i XIX wieku działała tam też szkoła malarstwa miniaturowego.

O kolejny wpis na listę UNESCO wzbogaciły się w sobotę też Chiny - pozostałości archeologiczne Liangzhu w Hangzhou w prowincji Zhejiang, a liczące co najmniej 5300 lat.

Ruiny Liangzhu zajmują teren ponad 14 km kwadratowych i uważane są za ważny przykład wczesnej miejskiej cywilizacji z rozwiniętą uprawą ryżu jako podstawą gospodarczą. Przetrwały tam ruiny miasta z pałacem i świątynią, tamy i wyżej położone miejsca grzebalne. Według archeologów neolityczna kultura rozwijała się tam przez tysiąc lat.

Stanowisko Liangzhu słynie z obfitości rytualnych i ceremonialnych wyrobów z wysoce cenionego w cywilizacji chińskiej nefrytu.

Lista dziedzictwa kultury wzbogaciła się też o dwie grupy 49 ziemnych kurhanów w prefekturze Osaka w zachodniej Japonii z IV-V wieku. Należy do tego zespołu mauzoleum cesarza Nintoku, panującego w IV w.; ma ono 486 metrów długości i jest uważane za największy kopiec grzebalny na świecie, wraz z gigantycznym pochówkiem pierwszego cesarza dynastii Qin, porównywany z piramidą w Gizie.

Indonezji przybyło nowe miejsce na liście światowego dziedzictwa, które przyznano kopalni węgla Ombilin z czasów kolonialnych koło miasta Sawahlunto w prowincji Sumatra Zachodnia.

W Europie oprócz Krzemionek Opatowskich status światowego dziedzictwa otrzymały Rudawy. Tamtejszy rejon górniczy na granicy niemiecko-czeskiej uznano za unikatowy górski krajobraz kulturowy. Kopalnie srebra były tam czynne od XII wieku. Rejon ten miał duże znaczenie dla rozwoju kolejnych górniczych regionów w całej Europie, gdyż z migracją wykwalifikowanych górników rozchodziła się dalej ich specjalistyczna wiedza, a także wzory struktur administracyjnych i systemu finansowego.

Również w sobotę na listę został wpisany średniowieczny system zarządzania wodą w Augsburgu. Bawarskie miasto szczyci się średniowiecznym wodociągiem z 1548 roku. W ciągu wieków przybywało w Augsburgu fontann miejskich, zbiorników i wież wodnych, które złożyły się na unikatowy system zasilania w wodę. Bawarski wodociąg uważany jest za najstarszy w Europie; drugi zbudowano niecałe 25 lat później we Fromborku na potrzeby tamtejszych kanoników.

Nominacje do listy światowego dziedzictwa - a jest ich łącznie 35 - komisja UNESCO obradująca w Baku będzie zatwierdzać także w niedzielę i poniedziałek.

Monika Klimowska (PAP)

klm/ mc/