Mniej więcej 150 mln lat temu, kiedy lądy przemierzały wielkie dinozaury, w morzach żyła inna grupa wielkich gadów. Były to pliozaury - największe drapieżniki swoich czasów.

"Osiągały ponad 10 m długości i mogły ważyć nawet kilkadziesiąt ton. Miały potężne, wielkie czaszki uzbrojone w masywne szczęki najeżone wielkimi, ostrymi zębami. Ich kończyny były w postaci płetw. Kości tych właśnie pliozaurów znaleźliśmy na północy Gór Świętokrzyskich" - opowiada w rozmowie z PAP jeden z odkrywców, paleontolog dr Daniel Tyborowski z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Swoje ustalenia opublikował wspólnie z dr. hab. Błażejem Błażejowskim z Instytutu Paleobiologii PAN w "Proceedings of the Geologists` Association". Znaleziska dokonano na polu kukurydzy we wsi Krzyżanowice (woj. mazowieckie).

Odkrycia w postaci szczątków jurajskich pliozaurów są bardzo rzadkie. "W Europie odkryto je do tej pory w zaledwie kilku krajach, ale jeszcze nigdy w Polsce" - podkreśla dr Tyborowski.

Oprócz kości pliozaurów paleontolodzy odkryli też kilka innych gatunków zwierząt z tej samej epoki. Są tam też plezjozaury (długoszyi kuzyni pliozaurów), żółwie czy przodkowie współczesnych krokodyli - te z Krzyżanowic osiągały nawet 6 metrów długości. W sumie naliczono kilkaset szczątków kostnych.

W ocenie naukowca takie nagromadzenie skamieniałości zwierząt jurajskich jest również unikatowe w skali świata.

W erze dinozaurów obszar Gór Świętokrzyskich był archipelagiem tropikalnych wysp. Były tam też ciepłe laguny i płytkie zbiorniki morskie. "Właśnie w takim środowisku żyły odkryte przez nas morskie gady" - opowiada naukowiec.

"Żółwie morskie odżywiały się dużymi ślimakami, natomiast same padały ofiarą wielkich krokodyli. Wiemy o tym, ponieważ na pancerzach żółwi znaleźliśmy ślady zębów, które należą właśnie do tych gadów. Natomiast potężne pliozaury polowały na wszystkie zwierzęta, których skamieniałości odkryliśmy na tym stanowisku" - wylicza paleontolog.

Naukowcy podkreślają, że badania nowo odkrytego skupiska skamieniałych szczątków zwierząt jurajskich w Krzyżanowicach dopiero się rozpoczynają.

"Mamy nadzieję, że następne miesiące i lata przyniosą jeszcze bogatszy materiał w postaci kości wielkich gadów" - kończy dr Tyborowski.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ ekr/