Wieloletnie badania opublikowane na łamach pisma „Annals of Internal Medicine” objęły prawie 166 tys. pacjentów, u których przeprowadzono w Polsce kolonoskopię. Wykonali je specjaliści z Centrum Profilaktyki Nowotworów i Kliniki Gastroenterologii Onkologicznej Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie oraz z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie.

Wykazano, że wysokiej jakości kolonoskopia przesiewowa, polegająca na wziernikowaniu jelita grubego, w której nie wykazano nieprawidłowości, aż o 84 proc. zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i o 90 proc. redukuję groźbę zgonu z powodu tego nowotworu przez nawet 17 lat. Oznacza to, że po takim badaniu u osób z niskim ryzykiem raka jelita grubego przez tak długi okres nie ma zagrożenia wystąpienia tej choroby. Niskie ryzyko występuję u osób, u których nie wykryto polipów, bo z nich zwykle powstaje guz złośliwy, a w najbliższej rodzinie choroba ta nie występowała.

Zdaniem dr Nastazji Dagny Pilonis, wyniki analiz polskich badaczy potwierdzają, że obecnie zalecany 10-letni interwał pomiędzy kolonoskopią jako badaniem przesiewowym jest bezpieczny, co więcej może zostać nawet znacznie wydłużony. Aktualne wytyczne międzynarodowe zalecają, aby u osób bez istotnych czynników ryzyka kolonoskopia przesiewowa, w której nie stwierdzono nieprawidłowości była powtarzana co 10 lat. Przedział ten został określony na podstawie szacunkowego czasu rozwoju raka jelita grubego ze zmiany przednowotworowej oraz wyników badań określających możliwość wykrycia takiej zmiany dzięki kolonoskopii. Brak danych z długotrwałych obserwacji powodował, że określenie optymalnego odstępu pomiędzy badaniami stanowiło ogromne wyzwanie.

„Wyniki naszej pracy wskazują, że kolonoskopia wysokiej jakości, czyli wykonana przez doświadczonego endoskopistę, którego jakość pracy można zmierzyć odpowiednim wskaźnikiem, u osoby z odpowiednio oczyszczonym jelitem, może zmniejszyć liczbę koniecznych badań przesiewowych u jednego pacjenta. Obniży to wydatki na profilaktykę i pozwoli objąć nią więcej osób. Jest to również dobra wiadomość dla pacjentów, którzy niechętnie poddawali się temu badaniu” – podkreśla dr Pilonis.

Rak jelita grubego to trzeci pod względem śmiertelności nowotwór, na który zapada coraz więcej osób. W Europie każdego roku jest on wykrywany u 550 tys. osób, spośród których umiera 260 tys. W Polsce nowotwór ten co roku diagnozuje się u 19 tys. pacjentów, a 12 tys. chorych umiera.

Kolonoskopia jest skutecznym i powszechnie uznanym badaniem przesiewowym raka jelita grubego. Jednak nie wszystkie wykonywane kolonoskopie spełniają kryterium wysokiej jakości. Dlatego ich jakość należy monitorować i nieustannie dążyć do jej podwyższania. Problemy z jakością kolonoskopii występują na całym świecie, dlatego dowód pochodzący z tego badania – stanowi kluczowy impuls do zmiany praktyki medycznej na całym świecie.

W Polsce kolonoskopie w badaniach przesiewowych, czyli wykonywanych u osób zdrowych, bez objawów raka jelita grubego, wykonywane są od 2000 r. Finansuje je ministerstwo zdrowia, a merytoryczny nadzór nad realizacją programu sprawuje Centrum Onkologii – Instytut (aktualnie Narodowy Instytut Onkologii).

W ciągu 17 lat obserwacji okazało się, że ryzyko zachorowania i zgonu z powodu raka jelita grubego u pacjentów poddanych kolonoskopii było znacząco niższe niż w populacji ogólnej. Co ważne, utrzymywało się na stałym poziomie. Należy jednak podkreślić, że tylko kolonoskopia wysokiej jakości wykazała stabilną redukcję ryzyka w tak długim okresie.

Praca polskich badaczy dowiodła również, że tylko kolonoskopia wysokiej jakości zapewniała długotrwałą redukcję ryzyka nowotworu w prawej połowie jelita i u kobiet. Jest to szczególnie ważne okrycie, gdyż przez wiele lat, skuteczność kolonoskopii w tych aspektach była kwestionowana. (PAP)

zbw/ ekr/