Mors (Odobenus rosmarus) może ważyć nawet ponad 1300 kilogramów, ma wielkie kły i bardzo mocną czaszkę. Dlatego jego zabicie przez niedźwiedzia polarnego (Ursus maritimus) jest niemal niemożliwe... chyba, że byłby uzbrojony.

W całej Arktyce i Subarktyce żyje około 26 tys. dzikich niedźwiedzi polarnych w 19 subpopulacjach. Niedźwiedzie żywią się przede wszystkim fokami, polując na ssaki morskie, czatując nad ich otworami oddechowymi. Z powodu zmian klimatycznych arktyczny lód morski szybko zanika, a naukowcy przewidują, że wiele populacji niedźwiedzi polarnych wyginie do końca stulecia. Zdesperowane niedźwiedzie polarne mogą coraz częściej atakować morsy.

Inuici z Grenlandii i wschodniej części Arktyki Kanadyjskiej od ponad 200 lat opowiadają historie o białych niedźwiedziach używających narzędzi do zabijania morsów. Odkrywcy, przyrodnicy i pisarze zwykle odrzucali takie relacje, uważając je za mit podobnie jak opowieści o zmiennokształtnych niedźwiedziach.

Jednak na przykład w będącej w zbiorach amerykańskiej Biblioteki Kongresu książce Charlesa Francisa Halla z 1865 roku znajduje się rysunek, na którym niedźwiedź polarny używa fragmentu skały jako narzędzia do zabicia morsa – zrzuca mu kamień na głowę.

Tego rodzaju doniesienia – w tym całkiem niedawny raport inuickiego łowcy z późnych lat 90. oraz używanie narzędzi do uzyskania zawieszonego mięsa przez samca niedźwiedzia polarnego o imieniu GoGo w japońskim zoo skłoniły do przeprowadzenia dokładniejszych badań Iana Stirlinga, jednego z wiodących biologów niedźwiedzi polarnych na świecie.

„Z moich obserwacji wynika, że jeśli doświadczony inuicki łowca mówi, że coś widział, warto tego wysłuchać i prawdopodobnie ma rację” – zaznaczył Stirling.

Badacze dokonali przeglądu historycznych obserwacji użycia narzędzi przez niedźwiedzie polarne, zgłoszonych przez inuickich myśliwych odkrywcom i przyrodnikom, a także niedawnych obserwacji dokonanych przez myśliwych Inuitów oraz badaczy nie będących Inuitami. Przeanalizowali również udokumentowane obserwacje GoGo i niedźwiedzi brunatnych - najbliższych krewnych niedźwiedzi polarnych posługujących się narzędziami w niewoli, aby uzyskać dostęp do żywności. Ten przegląd sugeruje, że używanie narzędzi u dzikich niedźwiedzi polarnych występuje, choć rzadko, w przypadku polowań na morsy.

Zdaniem specjalistów tę przydatną umiejętność mogły nabyć nieliczne osobniki, od których nauczyło się ich potomstwo. Inuiccy myśliwi uważają samice niedźwiedzi polarnych za bardziej inteligentne od samców. Brakuje badań nad zdolnościami poznawczymi niedźwiedzi polarnych. „W ogóle nie wiemy nic eksperymentalnego ani obiektywnego – mówi Stirling. -Mamy jednak wiele informacji obserwacyjnych, które sugerują, że niedźwiedzie polarne są naprawdę inteligentne”. Niedźwiedzie potrafią na przykład udawać, że śpią w wodzie, by nieostrożne foki podpłynęły bliżej.

Już po opublikowaniu nowego badania Stirling otrzymał nagranie wideo od naukowca z US Geological Survey Anthony'ego Pagano z Anchorage na Alasce, który wcześniej przymocował kamerę GoPro do dzikiego niedźwiedzia polarnego w osobnym projekcie. Jak mówi Stirling, nagranie to pokazuje samicę niedźwiedzia polarnego przesuwającą duży blok lodu, zanim rzuci nim w znajdująca się w wodzie fokę.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/