Projekt BEEHIVE (Bridging the Epidemiology and Evolution of HIV in Europe [and Uganda]) opiera się na zbieraniu danych z 8 kohort w Europie i Ugandzie. W jego ramach zidentyfikowano 17 osób z wariantem wirusa podtypu B, zwanym wariantem VB. Osoby te miały bardzo podwyższone miano wirusa od 6 miesięcy do 2 lat po pozytywnym wyniku testu na HIV wykonanego na wczesnym etapie zakażenia. 15 z tych 17 osób pochodziło z Holandii, 1 ze Szwajcarii i 1 z Belgii. Ze względu na liczbę osób z Holandii z wariantem VB, naukowcy przeanalizowali więcej danych z kohorty ATHENA projektu BEEHIVE obejmującej 6706 osób z Holandii zakażonych wirusem HIV i znaleźli 92 kolejne przypadki zakażenia wariantem VB - w sumie zatem znaleziono ich 109.

Wykonane przed rozpoczęciem terapii antyretrowirusowej badania wykazały, że osoby z wariantem VB miały miano wirusa 3,5 do 5,5 razy wyższe niż obserwowane u 6604 osób z innymi szczepami podtypu B. Liczba limfocytów CD4 spadała w tej grupie dwukrotnie szybciej, co zwiększało ryzyko rozwoju AIDS. Ponadto wyższe było ryzyko zakażenia innych osób wirusem HIV.

Autorzy badań zapewniają jednak, że po rozpoczęciu leczenia odporność zakażonych osób rosła, a przeżywalność była podobna jak przy innych wariantach HIV.

„U nieleczonych osób w wieku 30 lat z tym wariantem można się spodziewać zaawansowanego HIV (liczba komórek CD4 poniżej 350 na milimetr sześcienny, z długoterminowymi konsekwencjami klinicznymi) średnio 9 miesięcy po diagnozie – wskazują autorzy. - Wiek, płeć, przypuszczalny sposób przenoszenia infekcji i miejsce urodzenia dla wyżej wymienionych 109 osób były typowe dla zakażonych wirusem HIV w Holandii, co sugeruje, że zwiększoną zjadliwość można przypisać szczepowi wirusa”.

Po zsekwencjonowaniu 2 dodatkowych próbek od osoby z wariantem VB, która otrzymała diagnozę w Amsterdamie w 1992 roku – dekadę przed innymi diagnozami VB – naukowcy zasugerowali, że ta osoba miała wirusa, który prawie całkowicie ewoluował w wariant VB typowy dla późniejszych lat. Przyszłe badania in vitro mogą ujawnić nieznany obecnie czynnik na poziomie molekularnym lub komórkowym, który pozwoliłby lepiej zrozumieć wariant VB.

„Większa część zmian ewolucyjnych, które doprowadziły do powstania VB miała miejsce przed rokiem 1992, zanim pojawiła się skuteczna terapia skojarzona – napisali autorzy. - Jednak nasze odkrycia mogą stymulować dalsze zainteresowanie tym, czy powszechne leczenie zmienia równowagę między zakaźnością a zjadliwością w kierunku wyższej zjadliwości, promując w ten sposób pojawianie się i rozprzestrzenianie nowych zjadliwych wariantów”.

Autorzy podkreślają, że w przypadku pacjentów zakażonych innymi szczepami wirusa HIV zaawansowane stadium zakażenia może zostać osiągnięte w ciągu 36 miesięcy od rozpoznania, jeśli nie otrzymają leczenia. Natomiast przy VB wystarczy 9 miesięcy w przypadku mężczyzn, u których diagnozę postawiono, gdy byli oni w wieku od 30 do 39 lat. Jeszcze wcześniej zaawansowane stadium HIV rozwija się u osób starszych. Tak duże tempo sugeruje, że pacjenci z późno rozpoznanym zakażeniem HIV mogą być już w zaawansowanym stadium, co oznacza gorsze rokowanie.

Zakażonych HIV jest obecnie 38 milionów ludzi, a 33 miliony zmarło na całym świecie z tego powodu. „Nasze odkrycie wysoce zakaźnego wariantu wirusa podkreśla zatem znaczenie dostępu do częstych testów dla osób z grup ryzyka oraz przestrzegania zaleceń dotyczących natychmiastowego leczenia każdej osoby żyjącej z HIV” – podsumowali autorzy.

Publikację można znaleźć pod adresem: https://www.science.org/doi/10.1126/science.abk1688 (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/