W lipcu opublikowano wyniki tzw. rankingu szanghajskiego, jednego z najbardziej prestiżowych i najważniejszych zestawień uczelni światowych. W rankingu Shanghai’s Global Ranking of Academic Subjects (GRAS) analizowane są osiągnięcia uczelni osobno w każdym z ponad 54 obszarów nauki. Ranking przygotowuje ShanghaiRanking Consultancy. Łącznie w zestawieniu uwzględniono ponad 1,8 tys. uczelni z 96 krajów.

Najwyższą pozycję w tym rankingu wśród polskich uczelni w tym roku zajęła fizyka na Uniwersytecie Warszawskim (pozycja 51-75). W 2021 r. zajęła pozycję 76-100, w 2020-2018 r. - 51-75, a w 2017 r. - 151-200.

"W rankingu dziedzinowym utrzymujemy się konsekwentnie od kilku lat na bardzo wysokiej pozycji. Ale już kilka dekad temu fizyka na UW wypracowała skuteczne metody podnoszenia jakości naukowej. Prowadzimy bardzo szeroką współpracę i wymianę naukową z wiodącymi ośrodkami na świecie. W związku z tym tematyka badań prowadzonych na Wydziale Fizyki jest tematyką aktualną i uniwersalną" - powiedział PAP prorektor UW ds. badań, fizyk prof. Zygmunt Lalak.

Dodał, że wysoka pozycja fizyki na UW wynika głównie z bardzo dużego wzrostu liczby cytowań prac publikowanych przez pracowników UW. "Oznacza to, że internacjonalizacja badań prowadzących do powstania tych prac też jest bardzo duża. To na pewno ma pozytywny wpływ na osiągnięcie wysokiego miejsca w rankingach" - podkreślił prof. Lalak.

Kontakty międzynarodowe - jak dodał - wpływają na rozpoznawalność w świecie naukowym. "Dzięki temu nasi pracownicy są współautorami badań i publikacji, jednocześnie ich prace są cenione i cytowane, bo znają ich naukowcy z innych krajów i wiedzą, że prace powstające na UW wnoszą istotny wkład do danej dziedziny" - zaznaczył prorektor.

Naukowcy z UW współpracują m.in. ze słynnym laboratorium CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych) w Genewie, gdzie znajduje się m.in. Wielki Zderzacz Hadronów. Współpraca badawcza łączy fizyków z UW z wybitnymi naukowcami z całego świata, m.in. z prof. Rogerem Penrosem z Uniwersytetu Oxfordzkiego, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2020 r., któremu w 2005 r. Uniwersytet Warszawski przyznał doktorat honorowy.

Jednak jako główną przyczynę wysokiej pozycji w rankingu prof. Lalak wskazał ciągłość i trwałość prowadzenia na uczelni wysokiej jakości badań w zakresie fizyki.

"Sukces bierze się też z konsekwentniej polityki władz wydziału, prowadzonej przez dziesięciolecia, której korzenie sięgają okresu przedwojennego. W 2021 r. obchodziliśmy 100. rocznicę rozpoczęcia działalności Zakładu Fizyki przy ul. Hożej 69 na Wydziale Fizyki. Z wydziałem wiąże się wiele przełomowych momentów w historii nauki. To tam w 1991 r. zostało nawiązane pierwsze w Polsce w pełni funkcjonalne połączenie z internetem, a dwa lata później uruchomiono pierwszy polski serwer www. Tradycja cały czas jest kultywowana. Ukształtowało się środowisko, które wytworzyło kulturę wysokiej jakości pracy badawczej, która przekazywana jest kolejnym pokoleniom" - powiedział prof. Lalak.

Jak wyjaśnił - postawiono na równomierne rozwijanie różnych specjalności. "W tym tkwi nasza siła i stabilność pozycji, która jest niezagrożona w obliczu różnego rodzaju naukowych mód" - podkreślił.

Wśród specjalności w obszarze fizyki, w których UW jest szczególnie silny wskazał m.in. na fizykę kwantową i fizykę oddziaływań fundamentalnych.

Zapytany o to, w jaki sposób Wydział Fizyki zamierza zawalczyć o wyższe pozycje w rankingu, prof. Lalak zwrócił uwagę, że teraz UW ściga się z wielkimi naukowymi potęgami i nie jest to łatwe. W pierwszej trójce są uczelnie amerykańskie: Massachusetts Institute of Technology (MIT), Princeton University i Stanford University.

"Z pewnością przydałoby się więcej środków na nową aparaturę" - wskazał. W jego ocenie jej pozyskiwanie utrudnia nie tylko brak dostatecznych środków, ale też procedury ustawy Prawo zamówień publicznych.

Przekazał, że w ostatnich latach wydział dokonał zakupów nowego sprzętu. "Teraz musimy poczekać na zakończenie eksperymentów i opublikowane ich wyników. Może to przynieść jeszcze więcej uznania i awans w rankingach" - podkreślił.

Władze wydziału starają się być na bieżąco ze światowymi trendami. Dlatego rozwijane są obecnie badania nad klimatem. "Fizyka ma przed sobą świetną przyszłość i odpowiada na współczesne potrzeby społeczne" - dodał prof. Lalak.

Prof. Lalak powiedział, że fizyka jest dziedziną strategiczną, biorąc pod uwagę rozwój nowych technologii. Dlatego konkurencja na świecie jest bardzo duża.

Prorektor przyznał, że przydałyby się dodatkowe środki na działalność bieżącą, zwłaszcza zapewnienie pensji naukowcom na takim poziomie, by mogli w pełni poświęcić się badaniom.

W zestawieniu rankingu GRAS jest łącznie 10 dyscyplin naukowych prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim. W tegorocznym rankingu znalazło się 25 polskich uczelni w 28 dyscyplinach.

Przy tworzeniu rankingu brana jest pod uwagę jest m.in. liczba pracowników, którzy otrzymali Nagrodę Nobla i Medal Fieldsa, publikacje w "Nature" i "Science", liczba publikacji w innych czołowych czasopismach danej dziedziny.(PAP)

Szymon Zdziebłowski

szz/ mhr/