To już drugi z trzech sezonów prac terenowych zaplanowanych w projekcie badawczym, którym kieruje dr. hab. Mirosław Masojć, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Badania prowadzone są we współpracy z Mongolską Akademią Nauk, Uniwersytetem Edukacyjnym w Ułan Bator, Muzeum Archeologicznym w Gdańsku, Instytutem Archeologii i Etnologii PAN oraz Państwowym Instytutem Geologicznym.

Naukowcy pracowali na obszarze Ałtaju Gobijskiego w południowej Mongolii. Sam obóz, składający się z pięciu jurt, został rozbity na obszarze pustynnym w odległości kilku kilometrów od południowo-zachodniego masywu górskiego zwanego Arts Bogdyn Nuuru.

Archeolodzy zamierzają przeanalizować ludzką aktywność w epoce plejstocenu 2,6 mln-11,7 tys. lat) i wczesnego holocenu (ok. 11,6 do 8/7 tys. lat temu) na obszarze otaczającym tzw. Dolinę Krzemienną, która stanowiła w tamtych czasach łatwo dostępną wychodnię skał krzemionkowych wysokiej jakości, wykorzystywanych do produkcji narzędzi. Chcą określić strategie przeżyciowe, charakter sieci osadniczej i mobilności społeczności zamieszkujących ten rejon.

„Społeczności plejstoceńskie, ze względu na model społeczno-gospodarczy: łowiecko-zbieracki – charakteryzowały się dużą mobilnością związaną z pozyskiwaniem pożywienia, jak również surowców (surowce kamienne i organiczne) służących do produkcji wyrobów codziennego użytku. Dotychczasowe badania (…) stanowisk z obszaru Mongolii i sąsiednich (m.in. Rosja, Chiny) wskazują, że w okresie poprzedzającym przybycie gatunku Homo sapiens ( od 350 tys. do ok. 50 tys. lat temu) rejon ten był zamieszkiwany przez odmienne gatunki – Homo neanderthalensis oraz Homo denisoviensis)” - opisuje Grzegorz Michalec z Instytutu Archeologii UWr, członek zespołu badawczego w informacji przygotowanej dla UWr.

Jak wyjaśnia, dane pozyskane w trakcie realizacji projektu mogą odegrać istotną rolę w kwestii badań nad rozprzestrzenianiem się naszego gatunku. „Silne zmiany klimatyczne i środowiskowe we wczesnym holocenie determinowały u człowieka zmiany strategii przeżyciowych. Dane archeologiczne wskazują, że ludzie wciąż wykorzystywali model gospodarki przyswajalnej (podstawą utrzymania było łowiectwo i zbieractwo – dop. Nauka w Polsce), jednak widoczna jest istotna różnica dotycząca pojawienia się innowacji technologicznej – produkcji naczyń ceramicznych” - wyjaśnia Michalec.

Dotychczas prowadzone prace skupiały się na rozpoznaniu zasięgu i typu osadnictwa ludzkiego w obrębie czterech paleojezior odkrytych na obszarze kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych. Datowania osadów pozyskanych w trakcie wierceń dna zbiorników, wskazują na funkcjonowanie zbiorników od 150 tys. lat do ok 4 tys. lat temu. Dodatkowo przeprowadzono prace sondażowe w jednej z pobliskich jaskiń.

Tegoroczne badania skupiały się na pracach wykopaliskowych na stanowiskach późnoplejstoceńskich oraz holoceńskich przy trzecim paleojeziorze oraz na stanowisku jaskiniowym w masywie Bogdyn Nuuru. Stanowisko to położone jest na wysokości ok. 1650 m n.p.m. i ok. 40 m nad poziomem pobliskiej doliny Khutul usny.

„Wyniki tych prac potwierdzają wcześniejsze ustalenia, że jaskinia była kilkukrotnie zamieszkiwana przez człowieka w różnych odcinkach czasowych – od wczesnego holocenu, aż do plejstocenu. W obrębie najgłębiej położonej jednostki stratygraficznej, którą stanowi less, oprócz artefaktów kamiennych i licznych szczątków zwierzęcych, udało się odkryć kilkanaście paciorków kościanych” - relacjonuje Michalec.

Co więcej – opisuje archeolog - w tym roku udało się spenetrować dotychczas niezbadany obszar jeziora położonego najdalej na południowy zachód, tzw. piątego jeziora. Na kilku najbardziej obiecujących nowo odkrytych stanowiskach przeprowadzone zostały prace wykopaliskowe.

„W obrębie tych stanowisk odkryto pozostałości aktywności ludzkiej związanej z wczesnoholoceńskimi społecznościami łowców zbieraczy. Prócz licznych bardzo dobrze zachowanych palenisk oraz otaczających je obiektów w postaci małych jam zawierających zabytki kamienne i ceramikę, odkryto również kilka skupień zabytków kamiennych świadczących o pozostałości warsztatów produkcji narzędzi kamiennych w obozowiskach zamieszkiwanych przez te grupy. Istotnym wydarzeniem było zarejestrowanie licznych wyrobów wykonanych z jaj strusia – kompletnych zawieszek i paciorków” - relacjonuje Michalec.

Projekt „Wokół Tsakhiurtyn Hondi. Badania epoki kamienia pogranicza Ałtaju i Pustyni Gobi w Mongolii” finansowany jest z programu OPUS17 Narodowego Centrum Nauki.

Więcej informacji tutaj.

Nauka w Polsce

ekr/ agt/