Zdaniem apelujących, ta niewielka zmiana może mieć duży wpływ na kontrolę podwyższonego ciśnienia krwi.

W przypadku większości osób spożycie sodu jest zbyt wysokie, zaś potasu - zbyt niskie. W obu przypadkach sprzyja to podwyższonemu ciśnieniu krwi (nadciśnienie) i zwiększa ryzyko udaru, chorób serca oraz przedwczesnej śmierci.

Niedawno oszacowano, że średnie globalne spożycie sodu wynosi 4,3 g/dzień, co odpowiada około 10,8 g soli/dzień. Redukcja spożycia sodu jest wymieniona przez WHO jako najskuteczniejsza interwencja w przypadku chorób przewlekłych. Organizacja ta proponuje, aby wszystkie państwa członkowskie wpłynęły na zmniejszenie średniego spożycia sodu przez populację o 30 proc. do roku 2025 r., przy docelowym maksymalnym spożyciu wynoszącym 2,0 g sodu na dzień (co odpowiada 5 gramom soli dziennie).

Najnowsze szacunki dotyczące średniego światowego spożycia potasu wynoszą około 2,3 g/dzień, czyli poniżej zalecanego przez WHO spożycia 3,5 g/dzień, szczególnie w Indiach (około 1,0 g/dzień), Chinach 1,4 g/dzień i Afryce Zachodniej (1,8 g /dzień).

W ramach globalnej współpracy badaczy z USA, Australii, Japonii, Republiki Południowej Afryki i Indii dokonano przeglądu 32 odrębnych wytycznych dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego – dwóch od organizacji globalnych, pięciu od organizacji regionalnych i 25 od organizacji krajowych, opublikowanych między 1 stycznia 2013 r. a 21 czerwca 2023 r. Wyniki przeglądu opublikowano w piśmie "Hypertension" (https://dx.doi.org/10.1161/HYPERTENSIONAHA.123.21343).

Okazało się, że wszystkie wytyczne odnosiły się do redukcji sodu, a większość zalecała zmniejszenie spożycia soli. Wiele osób zalecało również zwiększenie spożycia potasu w diecie, ale tylko dwie – w wytycznych chińskich i europejskich – przedstawiły szczegółowe zalecenia dotyczące stosowania soli wzbogaconej w potas.

Zdaniem autorów, stosowanie substytutu soli, w którym część chlorku sodu została zastąpiona przez chlorek potasu, rozwiązuje jednocześnie zarówno problem nadmiaru sodu, jak i niedoboru potasu.

Prof. Alta Schutte z University of New South Wales w Sydney (Australia) stwierdziła, że pomimo wyników randomizowanych, kontrolowanych badań, które wykazały korzyści zdrowotne ze stosowania substytutów soli wzbogaconych w potas i o obniżonej zawartości sodu, są one rzadko stosowane.

„Odkryliśmy, że obecne kliniczne wytyczne zawierają niekompletne i niespójne zalecenia dotyczące stosowania tych substytutów soli – podkreśliła prof. Schutte. - Biorąc pod uwagę bogactwo dostępnych dowodów uważamy, że nadszedł czas, aby uwzględnić substytuty soli w wytycznych dotyczących leczenia, aby pomóc zaradzić rosnącemu wskaźnikowi niekontrolowanego wysokiego ciśnienia krwi na całym świecie i zmniejszyć liczbę możliwych do uniknięcia zgonów”.

Sól wzbogacona w potas może być stosowana jako bezpośredni zamiennik zwykłego chlorku sodu podczas przyprawiania, konserwowania lub wytwarzania żywności. Co ważne, przejście na sól wzbogaconą w potas jest niewykrywalne smakiem dla większości ludzi.

„Niepożądane efekty smakowe to główny powód niepowodzeń wysiłków mających na celu zmniejszenie spożycia soli przez ponad dwie dekady. Gotowość pacjentów do dalszego stosowania soli wzbogaconej w potas usuwa tę barierę i dlatego może to zmienić zasady gry” – dodała prof. Schutte.

Dr Tom Frieden, prezes i dyrektor generalny Resolve to Save Lives, globalnej organizacji zajmującej się zdrowiem publicznym, powiedział, że liczba osób cierpiących na nadciśnienie podwoiła się w ciągu ostatnich 30 lat, dochodząc do 1,3 miliarda.

„Wysokie ciśnienie krwi zabija co roku ponad dziesięć milionów ludzi – prawie 20 osób co minutę. 20 proc. tych zgonów można powiązać z jednym winowajcą: spożyciem zbyt dużej ilości soli – powiedział. - Na podstawie dowodów nie ma wątpliwości, że większość pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i ich rodzin powinna zmniejszyć całkowite spożycie soli, a decydując się na jej spożycie, powinna przejść ze zwykłej soli na sól wzbogaconą w potas. Pomoże to obniżyć ciśnienie krwi i ochroni przed poważnymi powikłaniami, takimi jak udar i przedwczesna śmierć.”

„Jako społeczeństwo musimy priorytetowo potraktować dostępność soli niskosodowych i wzbogaconych w potas – w domu, w restauracjach i sklepach spożywczych. Produkty te nie powinny być sprzedawane ani wyceniane jako produkty luksusowe. Sól o niskiej zawartości sodu i wzbogacona w potas może stać się nowym standardem” – podkreślił dr Frieden.

Przeszkodą w stosowaniu zmodyfikowanej soli są obawy, że może ona podwyższać poziom potasu we krwi (hiperkaliemia) u osób z zaawansowaną chorobą nerek. Profesor Bruce Neal z Imperial College w Londynie, stwierdził, że jasne jest, iż pacjenci z zaawansowaną chorobą nerek nie powinni stosować soli wzbogaconych w potas, ale dotyczy to bardzo małej części populacji, a tym pacjentom już zaleca się unikanie spożycia soli.

„W żadnym z dotychczasowych badań klinicznych nie odnotowano problemów powodujących poważne szkody wynikające z hiperkaliemii. Nasze zalecenia opierają się na leczeniu pacjentów przez pracowników ochrony zdrowia. Wiedzą oni, że nie zaleca się stosowania soli wzbogaconej w potas w przypadku choroby nerek, dzięki czemu można uniknąć ryzyka dla tych pacjentów” - zwrócił uwagę Neal.

„Gorąco zachęcamy instytucje zajmujące się wytycznymi klinicznymi do jak najszybszego przeglądu swoich zaleceń dotyczących stosowania zamienników soli wzbogaconej w potas – gdyby świat przeszedł ze zwykłej soli na sól wzbogaconą w potas, zapobiegłoby to milionom udarów i zawałów serca każdego roku przy bardzo niskich kosztach” – zaznaczyła prof. Schutte.

Autorzy zaproponowali następujące sformułowanie do umieszczenia w wytycznych klinicznych dotyczących kontroli ciśnienia krwi:

„Silne zalecenie dla pacjentów z nadciśnieniem: sól wzbogaconą potasem o składzie około 75 proc. chlorku sodu i 25 proc. chlorku potasu należy zalecać wszystkim pacjentom z nadciśnieniem tętniczym, chyba że mają zaawansowaną chorobę nerek, stosują suplementację potasu, stosują środek moczopędny oszczędzający potas lub istnieją inne przeciwwskazania”.

Warunkowe zalecenie dla ogółu populacji: „Jeśli konieczne jest dodawanie soli do żywności, można zalecić stosowanie soli wzbogaconej w potas o składzie około 75 proc. chlorku sodu i 25 proc. chlorku potasu ogółowi populacji w miejscach, w których występuje niski poziom prawdopodobieństwa, że osoby z zaawansowaną chorobą nerek (stadium 4-5) nie zostaną zdiagnozowane przez system opieki zdrowotnej, a przeciwwskazania do stosowania można wydrukować na opakowaniu produktu”.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ bar/