Pozostałości po licznych kopalniach neolitycznych, gdzie wydobywano krzemień pasiasty, znajdują się na terenach obecnych gmin Bodzechów, Ćmielów i Ożarów. W 2019 roku, po kilkudziesięciu latach starań, obszar został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Dyrektor Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim dr Andrzej Przychodni powiedział PAP, że status może być zagrożony przez planowane poszerzenie działalności kopalni wapienia w Śródborzu.

Wyrobisko znajduje się w sąsiedztwie historycznego pola górniczego Korycizna, wpisanego na listę UNESCO. Współczesna kopalnia miała być zamknięta do 2028 roku, jednak okazało się, że nowy właściciel uzyskał decyzję środowiskową i koncesję na poszerzenie działalności i wydobycie w tamtym obszarze piasku. Decyzje podjęły poprzednie władze samorządowe gminy Ożarów i województwa.

„Dowiedzieliśmy się o tym od mieszkańców. Niestety my nie byliśmy stroną w tym postępowaniu. Teraz możemy liczyć na głos parlamentarzystów i stanowcze weto lokalnej społeczności. Liczymy także, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz z Ministerstwem Klimatu i Środowiska dojdą do porozumienia i zdecydują o cofnięciu koncesji” – zaznaczył dyrektor.

Wyjaśnił, że w przeciwnym razie Krzemionki mogą stracić status dobra światowego UNESCO, ponieważ ochronie podlega nie tylko teren wpisany na listę, ale również jego otoczenie.

„Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego jest jedynym zespołem stanowisk archeologicznych w Polsce wpisanych na listę UNESCO. Nie mamy żadnego innego zabytku archeologicznego o takim statusie” – zwrócił uwagę dyrektor.

W środę wieczorem z protestującymi mieszkańcami mają się spotkać parlamentarzyści oraz przedstawiciele władz samorządowych.

Do podobnej sytuacji doszło cztery lata temu w pobliskiej Rudzie Kościelnej położonej w bezpośrednim sąsiedztwie z neolitycznymi kopalniami. Miała tam powstać odkrywkowa kopalnia wapienia. Ostatecznie po protestach mieszkańców i muzealników projekt został wstrzymany.

Co więcej, aby chronić zabytek, rada miasta i gminy w Ćmielowie podjęła decyzję o powołaniu Rudzkiego Parku Kulturowego - pierwszej formy ochrony tamtych terenów przed inwazyjnymi formami zagospodarowania terenu takimi jak planowana kopalnia czy wielkoobszarowe farmy fotowoltaiczne.

Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach odkrył w 1922 r. urodzony w Ostrowcu geolog prof. Jan Samsonowicz. Prehistoryczne kopalnie pochodzą z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (działały między IV a II tysiącleciem p.n.e.). W Krzemionkach zlokalizowano ok. 4 tys. szybów połączonych siecią chodników. Szyby mają do 9 m głębokości. W kopalniach ze skał wapiennych wydobywano krzemień, który służył do wytwarzania narzędzi. Wyrabiane potem krzemienne siekiery rozprowadzono w odległości nawet kilkuset kilometrów od kopalń.

"Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego" jako 16. obiekt z Polski 6 lipca 2019 r. wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. (PAP)

wdz/ miś/