Daktyloskopię zaczęto stosować w kryminalistyce na przełomie XIX i XX w. (na masową skalę w latach 40. XX w.) – i z powodzeniem wykorzystuje się ją do dzisiaj. Ta technika śledcza polega na badaniach porównawczych linii papilarnych – niepowtarzalnych dla każdego człowieka i niezmiennych przez całe życie – przydatnych m.in. w kryminalistyce, ochronie, systemach kontroli granicznej albo bankowości. Do tej pory nie zarejestrowano przypadku dwóch osób o jednakowym układzie linii papilarnych.

Odcisk linii papilarnych pozostaje na dotykanych przedmiotach, ponieważ do powierzchni przywiera warstewka potu i substancji oleistych pokrywających opuszek palca. Jest zwykle niezauważalny, jednak do tej warstwy z łatwością przywierają drobiny proszku daktyloskopijnego – w ten sposób odciski stają się widoczne. Fotografuje się je i porównuje z wcześniej umieszczonymi w bazie danych. Dzięki analizie porównawczej można zidentyfikować osobę, która dotykała danego przedmiotu.

Obecnie stosowane metody nie zawsze jednak pozwalają na uzyskanie dokładnych odcisków palców. Rozdzielczość uzyskanych w ten sposób obrazów zależy m.in. od podłoża, na którym pozostawiono odciski (np. na broni, banknotach albo szkle), techniki ich pobierania, a zwłaszcza właściwości i składu proszku daktyloskopijnego.

Zespół dr Laís F. A. M. Oliveiry z Federalnego Uniwersytetu Alagoas w Brazylii opracował nowy środek, który skutecznie barwi odciski na różnych powierzchniach i dostarcza obrazu o wysokiej rozdzielczości, nawet w przypadku stosunkowo niewyraźnych odcisków. Wyniki badań opublikowano w magazynie „The Royal Society of Chemistry Advances”.

Badacze stworzyli nową substancję daktyloskopijną z połączenia kilku składników. Znalazły się w nim MCM-41 – nanocząsteczki wykonane z mikroporowatego krzemianu, chitozan – czyli polisacharyd występujący w pancerzykach skorupiaków oraz dansyloglicyna – organiczny barwnik, który ma właściwości fluorescencyjne.

Brazylijscy naukowcy przetestowali proszek podczas wykrywania odcisków palców na powierzchniach różniących się pod względem chemicznym i strukturalnym. Okazało się, że substancja barwiła odciski na plastiku, szkle oraz przedmiotach metalowych – takich jak ostrza noży albo łuski nabojów. Wysokiej jakości odciski można było uzyskać również na papierze, w tym banknotach, w których wykorzystuje się różne zabezpieczenia.

„Na przykład brytyjskie banknoty mają fluorescencyjne wzory, mikrodruki, folie holograficzne, obszary przezroczyste lub pokryte wypukłym drukiem. Wszystkie utrudniają wizualizację ukrytych odcisków palców. Jednak testy wykazały, że pozyskanie linii papilarnych za pomocą nowego środka z tak zabezpieczonych banknotów nie stanowi problemu” – wyjaśniła dr Oliveira, farmaceutka i materiałoznawczyni z Laboratorium Charakterystyki Materiałowej i Mikroskopii Uniwersytetu Alagoas.

Badacze dowiedli też, że za pomocą proszku można wykrywać zarówno świeże odciski palców, jak i takie, które mają ponad 30 dni – a z nimi obecnie stosowane środki słabo sobie radzą. Nowa substancja ujawniała główne wzory odcisków, czyli pętle, wiry lub łuki, ale też znacznie drobniejsze szczegóły, czyli minucje (to np. rozwidlenia, mostki, oczka i haczyki).

W pracy podano, że nanocząsteczki krzemianu wzmocniły wiązania między fluorescencyjnym barwnikiem a potem i substancjami oleistymi w odciskach palców. Zdaniem brazylijskich badaczy to sprawiło, że pokryte proszkiem linie papilarne intensywnie świeciły na zielono zarówno w promieniach UV, jak i świetle widzialnym. Autorzy poinformowali, że opracowany przez nich środek spełnia m.in. wyśrubowane wymagania jakościowe brytyjskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, może więc być już teraz stosowany np. przez organy ścigania.

„Nowy nanomateriał może ułatwić identyfikację osób i stanowić znaczącą pomoc w dochodzeniach kryminalistycznych” – podsumowała dr Oliveira. (PAP)

Anna Bugajska

abu/ zan/