Jak przypominają autorzy pracy, naukowcy z Centrum Medycznego Uniwersytetu Radboud w Nijmegen w Holandii, wiadomo, że edukacja przynosi ludziom różnorodne korzyści. Osoby lepiej wyedukowane są generalnie zdrowsze, mają lepsze zdolności poznawcze, wykonują bardziej prestiżowe zawody i więcej zarabiają, niż osoby wykształcone gorzej. Dotychczas nie udało się jednak wykazać, czy wydłużony okres nauki może mieć ochronny wpływ na mózg i czy spowalnia procesy jego starzenia się.

Zbadanie tego jest wyzwaniem, ponieważ - oprócz edukacji - na strukturę i funkcjonowanie mózgu wpływać może wiele czynników, takich jak warunki, w jakich ktoś dorasta, cechy DNA oraz zanieczyszczenie środowiska.

Holenderscy naukowcy Rogier Kievit oraz Nicholas Judd znaleźli na to nietypowy sposób. Wykorzystali fakt, że w roku 1972 w Wielkiej Brytanii wprowadzono zmiany prawne, na mocy których podniesiono liczbę obowiązkowych lat szkolnych z piętnastu do szesnastu. Te okoliczności stworzyły naturalne warunki do monitorowania osób, które zgodnie z wcześniejszym prawem ukończyły 15 lat edukacji oraz tych, które w związku z wprowadzeniem nowego obowiązku edukowały się przez 16 lat. Dlatego badacze określają to jako „naturalny eksperyment”.

Zebrano dane dotyczące blisko 30 tys. osób, które w momencie wprowadzenia zmiany uczęszczały do szkoły. Po upływie ok. 46 lat wykonano u nich badanie mózgu z użyciem rezonansu magnetycznego.

Naukowcy sprawdzali strukturę różnych regionów mózgu u osób, które uczyły się 15 lat i o rok dłużej. Nie znaleźli jednak różnic między grupami.

"To nas zaskoczyło. Wiemy, że edukacja jest korzystna i spodziewaliśmy się, że zapewni ona ochronę przed starzeniem się mózgu" – skomentował współautor pracy Nicholas Judd z Centrum Medycznego Uniwersytetu Radboud. Jak wyjaśnił, proces starzenia się można było obserwować na podstawie wszystkich pomiarów wykonanych w MRI – na przykład odnotowano spadek całkowitej objętości mózgu, jego powierzchni, grubości kory mózgu oraz gorszą dyfuzję wody w mózgu. Jednak, że dodatkowy rok nauki nie wpłynął na występowanie istotnych różnic między grupami.

Badacz podkreślił, że być może mózgi osób dłużej uczących się wyglądały odmiennie bezpośrednio po zakończeniu edukacji, ale wtedy tego nie sprawdzano.

Być może dłuższa edukacja okresowo zwiększa rozmiary mózgu, ale później wraca on do normalnej wielkości - wyjaśnił Kievit.

"To może być jak ze sportem – jeśli ciężko trenujesz przez rok w wieku 16 lat, będziesz widział pozytywny wpływ na swoje mięśnie, ale 50 lat później ten efekt zniknie" – dodał. Niewykluczone też, że dodatkowy okres edukacji wpływa na pojawienie się mikroskopijnych zmian w mózgu, niewidocznych w badaniu MRI, ocenił badacz. (PAP)

jjj/ zan/