Nowe badania przeprowadzone przez naukowców z University of British Columbia (Kanada) wykazały, że jeśli chodzi o skuteczność recyklingu, butelkowa loteria może być skuteczniejsza niż zwykły skup.

Osobom, które zwracały puste butelki oferowano niewielką szansę na wygranie dużej nagrody pieniężnej, zamiast typowego zwrotu kaucji w wysokości 10 centów. W rezultacie udało się poddać recyklingowi o 47 proc. więcej butelek.

„Ta niewielka zmiana w sposobie nagradzania recyklingu zrobiła dużą różnicę. Ludzie byli bardziej podekscytowani, bardziej zaangażowani i przynosili więcej butelek” — powiedziała dr Jiaying Zhao, adiunkt na wydziale psychologii i starsza autorka badania. „Okazuje się, że dreszczyk emocji związany z możliwością wygrania dużej nagrody jest bardziej motywujący niż mała gwarantowana nagroda. To ten sam powód, dla którego ludzie kupują losy na loterię. Ta niewielka szansa na dużą wygraną jest ekscytująca” - opisała.

Badanie przeprowadzono w Kolumbii Brytyjskiej i Albercie, gdzie już obowiązują systemy kaucji. Choć systemy te dają ludziom niewielki zwrot pieniędzy za puste opakowania szklane, wiele butelek nadal ląduje w koszu.

Naukowcy przeprowadzili trzy eksperymenty. W pierwszych dwóch można było wybierać między gwarantowanym zwrotem 10 centów a szansą na wygranie większej kwoty — np. 1 USD, 10 USD, 100 USD, a nawet 1000 USD. Szanse na wygraną były niskie, ale wiele osób wybierało opcję w stylu loterii.

W trzecim eksperymencie uczestnicy zostali losowo przydzieleni do gwarantowanego zwrotu lub zwrotu w stylu loterii. Ci z grupy loterii przynieśli prawie trzy butelki na każde dwie zwrócone przez drugą grupę.

Badanie wykazało również, że ludzie czuli się szczęśliwsi, gdy mieli szansę wygrać duża sumę, nawet jeśli w rzeczywistości nie wygrali. To uczucie, zwane „szczęściem wyczekiwanym”, sprawiło, że doświadczenie recyklingu było przyjemniejsze.

„Norwegia jest jedynym krajem na świecie, który ma podobną loterię recyklingową, a wskaźnik zwrotów butelek wynosi tam blisko 100 proc.” — wskazała dr Zhao. „Mamy nadzieję, że Kanada również przyjmie ten innowacyjny pomysł” - zaznaczyła.

Badacze sugerują na początek programy pilotażowe w wybranych punktach zbiórki butelek - by móc ocenić, jak opcja loterii sprawdza się w rzeczywistych warunkach, zanim zostanie rozszerzona na prowincję lub cały kraj. W Norwegii „automaty do zwrotu” pozwalały zwracać butelki i wybierać między gwarantowanym zwrotem a udziałem w loterii. Takie maszyny mogłyby zostać również zainstalowane w Kanadzie, aby ułatwić i zautomatyzować proces.

Co ważne, zwrot w stylu loterii nie kosztowałby więcej niż zwykły system. Obie opcje mają taką samą średnią wypłatę. Oznacza to, że miasta i prowincje mogłyby przyjąć to podejście bez wydawania dodatkowych pieniędzy.

Jak podkreślają autorzy, ważne jest zachowanie opcji gwarantowanego zwrotu, szczególnie dla osób, które polegają na niej jako źródle dochodu. Oferowanie obu opcji zapewnia uczciwość i elastyczność.

Z kanadyjskich wyliczeń wynika, że "butelkowa loteria" mogłaby pomóc poddać recyklingowi miliony butelek więcej i zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, co odpowiadałoby usunięciu z dróg miliona samochodów rocznie.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/