Budynek Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego (OA UW) oddano do użytku 18 sierpnia 1825 roku. Jego budowa trwała kilka lat (1820-1824), a zaangażowany w nią był Franciszek Armiński, kierownik Katedry Astronomii na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, którą powołano w 1816 roku.

Obecnie w kopułach na dachu obserwatorium nie ma teleskopów, chociaż instrumenty astronomiczne znajdowały się w budynku obserwatorium do II wojny światowej. Współcześnie OA UW posiada 60 cm teleskop w Ostrowiku koło Warszawy oraz 1,3 m teleskop w Chile. Tę pierwszą lokalizację nazwano Północną Stacją Obserwacyjną w Ostrowiku, a druga nosi nazwę Południowej Stacji Obserwacyjnej w Las Campanas w Chile.

Z okazji rocznicy 200-lecia zaplanowano konferencję i trzy wystawy. Wydano też książkę pt. „200 lat Obserwatorium Astronomicznego UW” nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Redakcją naukową zajął się prof. dr. hab. Jarosław Włodarczyk z Instytutu Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN. Publikacja jest pierwszym tak obszernym opracowaniem historii OA UW.

Osoby idące Alejami Ujazdowskimi w Warszawie mogą zobaczyć plansze wiszące na ogrodzeniu terenu wokół OA UW. Jest to wystawa pokazująca badania, jakie prowadzą naukowcy z tej placówki. Inna ekspozycja zostanie otwarta 9 września w Pałacu Kazimierzowskim na Kampusie Głównym UW. Będzie też trzecia wystawa w Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego.

Elementem obchodów była także uroczystość związana z nadaniem planetoidzie imienia jednego warszawskich astronomów. Planetoida (599019) Jerzymadej otrzymała w maju 2025 roku nazwę na cześć prof. dr. hab. Jerzego Madeja, zasłużonego pracownika OA UW. Uroczystość w Warszawie odbyła się 4 września w Sali Senatu Uniwersytetu Warszawskiego w Pałacu Kazimierzowskim na Kampusie Głównym UW.

OA UW przygotowało również Zjazd Absolwentów Obserwatorium, w którym wzięło udział ponad 140 obecnych i byłych pracowników oraz absolwentów astronomii na Uniwersytecie Warszawskim. Wydarzenie odbyło się 7 września.

Jeszcze liczniejsze grono, ponad 200 osób, zgromadzi się na 42. Zjeździe Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (PTA), który rozpoczyna się w Warszawie 8 września. Po raz pierwszy gospodarzem tej konferencji naukowej jest Obserwatorium Astronomiczne UW. W trakcie otwarcia zaplanowano m.in. sesję historyczno-naukową na temat 200 lat OA UW.

W OAU UW prowadzone są różnorodne badania kosmosu. Najbardziej znanym projektem warszawskich astronomów z OA UW jest OGLE. Projekt ten polega na monitorowaniu jasności milionów gwiazd. Realizowany jest od 1992 roku. Obecnie baza danych obejmuje ponad bilion pomiarów jasności dla dwóch miliardów gwiazd oraz milion zdjęć nieba. To gigantyczne ilości informacji, dzięki którym badane jest mikrosoczewkowanie grawitacyjne, planety pozasłoneczne, gwiazdy zmienne i wiele innych aspektów astronomii.

Dyrektor placówki prof. Tomasz Bulik wskazuje, że Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego od 200 lat stanowi niezwykle istotny punkt na naukowej mapie Polski. Jego historia jest nierozerwalnie związana z dziejami uczelni, Warszawy i całego kraju. Przez cały ten okres instytucja ta nie tylko kształciła kolejne pokolenia astronomów, lecz także brała czynny udział w rozwoju badań kosmosu, dostosowując się do zmieniających się realiów politycznych, społecznych i technologicznych.

Współczesna astronomia przeżywa dynamiczny rozwój, a Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego nadal odgrywa kluczową rolę w kształceniu kolejnych pokoleń uczonych oraz w realizacji nowoczesnych badań kosmosu – podsumowuje naukowiec.(PAP)

cza/ agt/