Naukowcy z Universitat Autonoma de Barcelona (UAB, Hiszpania) i Uniwersytetu w Lejdzie (UdL, Holandia) wykazali, że swobodnie pasące się konie dostosowują swoją dietę do rasy, środowiska i sposobu jego użytkowania. Ta elastyczność pomaga im odgrywać uzupełniającą rolę, obok innych roślinożerców, w zrównoważonych strategiach zapobiegania pożarom. Ich wypas zmniejsza zasoby potencjalnego paliwa i utrzymuje otwarte przestrzenie.

„Do tej pory badania nad ekstensywnym pasterstwem i zapobieganiem pożarom lasów koncentrowały się głównie na owcach i kozach, a także na różnych rasach bydła hodowlanego. Przeprowadzono bardzo niewiele badań dotyczących koni w tym kontekście, ponieważ tradycyjnie klasyfikuje się je jako zwierzęta roślinożerne, które mają niewielki wpływ na roślinność drzewiastą” – wyjaśniła Ariadna Nieto-Espinet z UdL. - Nasza praca jest jedną z pierwszych, w których wykorzystano dane empiryczne do analizy ich potencjału w gospodarce leśnej w regionie Morza Śródziemnego” – dodała.

W badaniu przeanalizowano trzy konkretne przypadki, aby zbadać potencjał koni w usuwaniu podszytu leśnego (krzewów i młodych drzew). W Narodowym Rezerwacie Łowieckim Boumort (Hiszpania) konie Przewalskiego żyją w półwolnym środowisku, w mozaikowym krajobrazie, z niską liczebnością stada wynoszącą 0,02 zwierzęcia na hektar rocznie. W Parku Narodowym Garraf, konie rasy Pottoka nieprzerwanie pasły się i wędrowały również w półwolnym środowisku przez rok, przy niskiej liczebności stada (0,2 zwierzęcia/ha/rok). Trzeci przypadek dotyczył koni mieszańców pasących się przez krótkie okresy czasu, z dokarmianiem i wysoką liczebnością zwierząt (2,5 zwierzęcia/ha przez półtora miesiąca). Zespół przeanalizował dietę koni na podstawie 50 świeżych próbek odchodów.

„Wykorzystaliśmy analizę mikrohistologiczną tkanek roślinnych w odchodach oraz zaawansowane modele statystyczne, aby uzyskać precyzyjną ocenę zmian w diecie tych zwierząt” – wyjaśnia Araceli Gort-Esteve, badaczka z UAB. Wśród znalezionych gatunków znalazły się rośliny zdrewniałe z rodzajów Quercus, Juniperus i Pistacia (dąb, jałowiec, pistacja) oraz gatunki zielne, takie jak trzmielina pospolita (Brachypodium retusum).

Wyniki wskazują, że dzikie konie Przewalskiego, żyjące w mozaikowym krajobrazie z fragmentami lasów, zarośli i łąk, utrzymują pola w czystości przez cały rok, jedząc głównie trawy, z niewielkim wpływem na roślinność zdrewniałą. Rasy wiejskie, takie jak Pottoka, przystosowują się do długich okresów wypasu, początkowo jedząc drobne, łatwopalne trawy, a następnie, w miarę ich wyczerpywania, przechodzą na rośliny zdrewniałe. Skutecznie radzą sobie zarówno z paliwem drobnym, jak i grubym, przyczyniając się do kontroli podszytu. Wreszcie, konie ras mieszanych, poddawane intensywnemu, krótkotrwałemu wypasowi z dokarmianiem, szybko przechodzą z drobnych roślin zielnych na zdrewniałe.

„Wyniki uzyskane z udziałem koni rasy Pottoka i mieszańców wyraźnie pokazują, że konie, uważane za zwierzęta trawożerne, potrafią szybko adaptować się do dostępnych zasobów, w tym gatunków drzewiastych. Ta elastyczność czyni je cennym zasobem w strategiach zapobiegania pożarom w krajobrazie śródziemnomorskim, uzupełniając owce i kozy” – skomentował wykładowca UAB, Jordi Bartolome Filella. „Rasy wiejskie, często dziś mniej cenione, charakteryzują się dużą zdolnością adaptacyjną, co czyni je kluczowymi w zadaniach leśno-pastwiskowych. Nasze badanie pokazuje, że konie mogą przyczyniać się nie tylko do kontroli podszytu, ale także do utrzymania otwartych przestrzeni i krajobrazów mozaikowych” – dodała Ariadna Nieto-Espinet.

Zespół badawczy zgadza się, że potrzebne są dalsze długoterminowe badania, aby określić ilościowo bezpośredni wpływ koni na redukcję łatwopalnej biomasy. Niemniej jednak uważają, że zdolność adaptacji do różnych rodzajów pożywienia może uczynić te konie obiecującym narzędziem w bardziej zrównoważonych strategiach zarządzania lasami, zwłaszcza w kontekście zmian klimatu, wyludniania się obszarów wiejskich i zwiększonego ryzyka pożarów.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/