Zdaniem naukowców z University of California-Los Angeles (USA) środki zapobiegawcze, w tym szczepienia, mogą odgrywać istotną rolę w zmniejszaniu ryzyka poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych: zawałów serca i udarów mózgu - zwłaszcza u osób, które już chorują na serce lub mają czynniki ryzyka chorób serca.

Naukowcy doszli do tego wniosku, dokonawszy systematycznego przeglądu wszystkich opublikowanych badań (https://doi.org/10.1161/JAHA.125.04267) dotyczących związku między jakąkolwiek infekcją wirusową a ryzykiem udaru mózgu i zawału serca. Spośród ponad 52 tys. publikacji zidentyfikowali oni 155 jako odpowiednio zaprojektowane i wysokiej jakości, co umożliwiło metaanalizę połączonych danych.

Jak się okazało, ryzyko zawału serca jest cztery razy wyższe, a udaru mózgu - pięć razy wyższe w miesiącu po laboratoryjnie potwierdzonej grypie. Po zakażeniu COVID-19 ryzyko zawału serca i udaru mózgu jest trzy razy wyższe w ciągu 14 tygodni i pozostaje podwyższone przez rok.

Wirusy, które utrzymują się w organizmie, takie jak HIV, wirus zapalenia wątroby typu C czy wirus ospy wietrznej (wywołujący także półpasiec) mogą prowadzić do długotrwałego wzrostu ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych.

U osób zakażonych HIV ryzyko zawału serca jest o 60 proc. wyższe, a udaru mózgu - o 45 proc. wyższe. Zakażenie wzw typu C podnosi ryzyko zawału o 27 proc., zaś udaru o 23 proc. U osób chorych na półpasiec ryzyko zawału rośnie o 12 proc, a udaru o 18 proc.

- Powszechnie wiadomo, że wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), wirus zapalenia wątroby typu B i inne wirusy mogą powodować raka; jednak związek między infekcjami wirusowymi a innymi chorobami niezakaźnymi, takimi jak choroby układu krążenia, jest mniej poznany – powiedział główny autor badania, dr Kosuke Kawai z University of California-Los Angeles (UCLA). - Nasze badanie wykazało, że ostre i przewlekłe infekcje wirusowe są powiązane zarówno z krótko-, jak i długoterminowym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, w tym udarów mózgu i zawałów serca.

Naturalna odpowiedź układu odpornościowego na infekcje wirusowe obejmuje uwalnianie cząsteczek, które wyzwalają i podtrzymują stan zapalny oraz sprzyjają krzepnięciu krwi, co może utrzymywać się długo po ustąpieniu pierwotnej infekcji. Zarówno stan zapalny, jak i krzepnięcie krwi mogą zmniejszać zdolność serca do prawidłowego funkcjonowania.

Stan zapalny odgrywa kluczową rolę w rozwoju i postępie chorób układu krążenia (CVD). Przyczynia się do tworzenia i pękania blaszek miażdżycowych w tętnicach, co może prowadzić do zawałów serca i udarów mózgu. Niektóre podwyższone markery stanu zapalnego wiążą się z gorszymi rokowaniami i wyższym ryzykiem wystąpienia powikłań w przyszłości; dlatego też zarządzanie stanem zapalnym staje się ważnym elementem zapobiegania i leczenia chorób układu krążenia.

- Podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych jest niższe w przypadku HIV, wirusowego zapalenia wątroby typu C i półpaśca niż podwyższone ryzyko krótkoterminowe związane z grypą i COVID-19. Jednak ryzyko związane z tymi trzema wirusami jest nadal istotne klinicznie, zwłaszcza że utrzymuje się przez długi czas. Co więcej, półpasiec dotyka jedną na trzy osoby w ciągu życia – powiedział Kawai. - Dlatego podwyższone ryzyko związane z tym wirusem przekłada się na dużą liczbę przypadków chorób sercowo-naczyniowych w populacji.

Odkrycia sugerują również, że zwiększone wskaźniki szczepień przeciwko grypie, COVID-19 i półpaścowi mogą potencjalnie zmniejszyć ogólną częstość zawałów serca i udarów mózgu. Jako przykład badacze przytaczają przegląd dostępnych danych naukowych z 2022 roku, który wykazał niższe o 34 proc. ryzyko poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych u uczestników otrzymujących szczepionkę przeciw grypie w randomizowanych badaniach klinicznych w porównaniu z uczestnikami tych samych badań, którzy zostali losowo wybrani do otrzymania placebo.

- Środki zapobiegawcze przeciwko infekcjom wirusowym, w tym szczepienia, mogą odgrywać istotną rolę w zmniejszaniu ryzyka chorób układu krążenia. Profilaktyka jest szczególnie ważna u dorosłych, którzy już chorują na choroby układu krążenia lub mają czynniki ryzyka chorób układu krążenia – wskazał Kawai.

Chociaż wcześniejsze badania sugerowały związek pomiędzy ryzykiem chorób serca a kilkoma innymi wirusami - naukowcy zauważają, że obecnie istnieją ograniczone dowody i potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć możliwe powiązania między tymi chorobami a cytomegalowirusem (wirusem, który może powodować wady wrodzone), wirusem opryszczki typu 1 (wywołującym opryszczkę wargową), dengą (wirusem przenoszonym przez komary, który może powodować gorączkę denga) i wirusem brodawczaka ludzkiego (który może powodować raka szyjki macicy i inne nowotwory w późniejszym wieku).

Niniejsza analiza ma pewne ograniczenia, ponieważ opierała się na badaniach obserwacyjnych, a nie na randomizowanych badaniach kontrolowanych; jednak wiele badań odpowiednio uwzględniało potencjalne czynniki zakłócające. Ponieważ większość badań dotyczyła zakażenia jednym wirusem, nie jest jasne, jak mogło wpłynąć na wyniki zakażenie wieloma wirusami lub bakteriami. Analiza koncentrowała się na infekcjach wirusowych dotykających ogół społeczeństwa i nie zidentyfikowała grup wysokiego ryzyka (takich jak biorcy przeszczepów), które mogą być nieproporcjonalnie dotknięte.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ zan/