Nieswoiste choroby zapalne jelit to schorzenia autoimmunologiczne. Dochodzi do nich wtedy, gdy układ odpornościowy nieprawidłowo reaguje i atakuje własne komórki jelit, powodując stan zapalny. Zaliczane są do nich choroba Leśniewskiego-Crohna (ChLC) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG).

W Polsce na choroby zapalne jelit cierpi co najmniej 100 tys. osób, głównie ludzie młodzi w wieku 15-40 lat. – Aż 70 proc. z nich w chwili diagnozy jest poniżej 35. roku życia – zwróciła uwagę prof. Grażyna Rydzewska-Wyszkowska, kierownik Kliniki Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Szpitala MSWiA w Warszawie.

Specjalistka mówiła o tym na konferencji prasowej Dziennikarskiego Klubu Promocji Zdrowia, zorganizowanej w ramach cyklu „Spotkanie z Ekspertem”. Zaznaczyła, że choroby zapalne jelit najczęściej występują i rozwijają się w krajach rozwiniętych, głównie w USA i Unii Europejskiej. Coraz częściej jednak występują także w Azji, głównie w Chinach, oraz w krajach Ameryki Południowej. – Chińczycy pod tym względem doganiają Zachód. U nich to też coraz częstszy problem – powiedziała specjalistka.

Podejrzewa się, że głównym powodem wzrostu zachorowań na choroby zapaleń jelit jest niekorzystna zmiana stylu życia oraz wpływ zanieczyszczeń środowiska. Coraz częściej zwraca się uwagę na negatywny wpływ żywności wysokoprzetworzonej. U niektórych osób, prawdopodobnie bardziej do tego predysponowanych genetycznie, rozwija się tego rodzaju choroba autoimmunologiczna.

W produktach żywnościowych coraz częściej stosuje się różnego typu substancje chemiczne, takie jak emulgatory umożliwiające łączenie niemieszających się ze sobą produktów, takich jak olej i woda, tworząc stabilne emulsje. Jako zagęstnik i stabilizator szeroko stosowany jest karagen (oznaczony na opakowaniach jako E407), naturalny polisacharyd (wielocukier) pozyskiwany z czerwonych wodorostów morskich. Nawet jeśli jakaś substancja jest naturalna, to niektóre osoby mogą źle na nią reagować, gdyż nasze organizmy nie są do niej przyzwyczajone.

– Karagen jest stosowany jako substancja zastępująca żelatynę w produktach przeznaczonych dla wegan – poinformowała prof. Rydzewska-Wyszkowska. – Jest on także zamiennikiem skrobi i tłuszczów w produktach typu „light”, „high protein” lub „no added sugar”.

Jak wskazano na konferencji, inne substancje stosowane w przemyśle spożywczym, takie jak karboksymetyloceluloza (E466) i polisorbat-80 (E433), wykazują zwiększony potencjał prozapalny mikrobioty jelitowej, pełniącej ważną rolę w naszym organizmie. Karboksymetyloceluloza to półsynstetyczna pochodna celulozy wykorzystywana w produktach spożywczych jako zagęstnik, stabilizator i emulgator. Używana jest w postaci białego proszku i łatwo rozpuszcza się w wodzie. Z kolei polisorbat-80 to żółtawa, gęsta ciecz stosowana w jako środek zapobiegający rozwarstwianiu się składników, np. w lodach.

W leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit stosuje się leki biologiczne (wpływające na stan zapalny). W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w ramach programu lekowe wykorzystywane są w naszym kraju takie leki jak infliksymab, wedolizumub, tofacytynib, ustekinumab, filgotynib, ozanimod, upadacytynib oraz mirikizumab. U chorych z chorobą Lesniewskiego-Crohna stosuje się infliksymab, adalimumab, wedolizumub oraz upadacytynib.

Według prof. Rydzewskiej-Wyszkowskiej w leczeniu tych schorzeń przydatna jest też odpowiednia dieta. W przypadku choroby Leśniewskiego-Crohna zaleca się wykluczenie z codziennego jadłospisu czerwonego mięsa, alkoholu, nabiału, drożdży, pszenicy, a także takich składników jak tauryna, emulgatory karboksymetyloceluloza i polisorbat-80 oraz karagen i dwutlenek tytanu.

Zaleca się natomiast spożywanie ryb, ryż biały i makaron ryżowy, płatki owsiane, soczewicę, groszek, ciecierzycę lub fasolę. Chorzy mogą spożywać awokado, gruszki, brzoskwinie oraz pomidory, ogórki marchew, świeży szpinak oraz cukinię.

Zbigniew Wojtasiński (PAP)

zbw/ agt/