We wtorek Komitet Problemowy ds. Kryzysu Klimatycznego przy Prezydium PAN opublikował zalecenia do przyszłego Europejskiego Planu Adaptacji do Klimatu (ECAP). Dokument został opracowany na prośbę Ministerstwa Klimatu i Środowiska jako wkład w stanowisko Polski na nieformalną Radę Komisji ENVI Parlamentu Europejskiego.

Eksperci w swoim stanowisku przypomnieli, że coraz liczniejsze dowody naukowe wskazują na to, że przyszłości naszej cywilizacji w znanej nam formie zagrażają skutki zmiany klimatu oraz postępującej utraty bioróżnorodności.

"W odróżnieniu od potencjalnych skutków wojny nuklearnej, ryzyko to przez długi czas nie było traktowane z należytą powagą - ani w dokumentach strategicznych, ani w praktyce politycznej" - piszą eksperci. - "Obecnie jesteśmy w krytycznym momencie, w którym konieczne jest równoległe podjęcie działań na rzecz ograniczania tempa zmian klimatu oraz dostosowania się do tych konsekwencji, których nie da się już uniknąć".

W komunikacie naukowcy informują, że w ostatnich dwóch latach globalna temperatura przekroczyła próg 1,5 st. C ocieplenia względem epoki przedindustrialnej. "W świetle rekordowych stężeń CO2 oraz innych gazów cieplarnianych w atmosferze, a także szybko rosnącej nadwyżki w bilansie energetycznym Ziemi, przekroczenie 2 st. C może nastąpić istotnie wcześniej niż w połowie XXI wieku. Oznacza to, że tempo globalnego ocieplenia jest zgodne z trajektorią scenariusza skrajnie pesymistycznego, a ECAP musi przygotować Europę na taki przebieg zdarzeń" - czytamy w komunikacie.

Eksperci obawiają się, że przyjęcie bardziej optymistycznych założeń może zwiększyć ryzyko niewłaściwej adaptacji i prowadzić do większych strat oraz wyższych kosztów w przyszłości.

Ich zdaniem obecny moment jest krytyczny i wymaga natychmiastowych działań. Podkreślają konieczność równoległego prowadzenia mitygacji (ograniczania zmiany klimatu) oraz adaptacji (przystosowania się do niej). Zdaniem ekspertów ograniczanie emisji gazów cieplarnianych musi zostać jednoznacznie włączone do planu adaptacji.

Zdaniem komitetu Europa powinna intensywnie rozwijać niskoemisyjne źródła energii – zarówno odnawialne, jak i jądrowe – z poszanowaniem przyrody. Podkreślono również konieczność uniezależnienia się od zewnętrznych źródeł danych klimatycznych (np. NASA czy NOAA) poprzez rozwój usług takich jak Copernicus Climate Change Service i inicjatyw ESA.

"Przyspieszenie wdrażania odnawialnych źródeł energii i energetyki jądrowej jest nie tylko imperatywem klimatycznym, lecz także strategiczną odpowiedzią na narastającą niestabilność geopolityczną oraz zmienność rynków energii" - czytamy w dokumencie.

Odnosząc się do rekordowych temperatur i koncentracji CO2, komitet rekomenduje, aby w ECAP to właśnie najbardziej ryzykowny scenariusz emisji stanowił podstawę planowania. Jego przyjęcie pozwoli uniknąć niewłaściwej adaptacji i kosztownych błędów inwestycyjnych.

Komitet rekomenduje przygotowanie wspólnego ogólnego katalogu działań adaptacyjnych – obejmującego również te społecznie i politycznie trudne, takie jak relokacja z obszarów wysokiego ryzyka. Podkreśla także znaczenie edukacji klimatycznej i przeciwdziałania dezinformacji.

Eksperci zwracają uwagę, że błękitno-zielona infrastruktura (np. stawy retencyjne, ogrody deszczowe, zielone przystanki, dachy, fasady i ściany, nawierzchnie przepuszczalne, podłoża strukturalne, tereny zielone i mokradłowe) zapewnia liczne korzyści, wzmacnia odporność ekosystemów i może znacząco obniżyć koszty adaptacji. W dokumentach unijnych powinna zostać uznana za element infrastruktury krytycznej.

Komitet zaapelował o bezzwłoczne wdrożenie działań adaptacyjnych opartych na wiarygodnych danych, stabilnych ramach prawnych i współpracy międzynarodowej. Podkreślił również, że adaptacja wymaga transformacji społecznej, obejmującej zmiany stylu życia, nawyków konsumpcyjnych i relacji człowieka z ekosystemami.

"Szacunki śladu ekologicznego wskazują, że dla zaspokojenia obecnych potrzeb społeczno-gospodarczych ludzkość corocznie zużywa zasoby przekraczając o czynnik 1,75 możliwości regeneracyjne Ziemi (odpowiedni wskaźnik dla Europy odpowiada 2,8 Ziemi). W tym kontekście adaptacja powinna wykraczać poza ograniczanie wpływu zmian klimatu na systemy ludzkie i obejmować także istotne zmniejszenie presji człowieka na ekosystemy lądowe i wodne, krajobraz oraz bioróżnorodność. Osiągnięcie społecznej akceptacji takiego podejścia - w tym zmiany stylu życia - może być jednym z największych wyzwań adaptacji" - czytamy w dokumencie. (PAP)

Nauka w Polsce

lt/ zan/