„Zastosujemy szerokie spektrum metod: badania magnetyczne, elektrooporowe, zdjęcia lotnicze. Pozwolą one na najszybszą ocenę i zadokumentowanie obecnego stanu zachowania stanowiska oraz jego zagrożeń, gdyż umiejscowione jest na terasie zalewowej Wisły. Pozwolą również podjąć dalsze kroki związane z ochroną i konserwacją” – wyjaśnia Michał Pisz, główny koordynator badań.

Dzisiejsze miasto Nieszawa to niewielka miejscowość położona na zachodnim brzegu Wisły, 30 km w górę rzeki od Torunia. Jest to najmniejsza pod względem ludności gmina województwa kujawsko-pomorskiego.

„Historia Nieszawy sięga już XIII wieku, kiedy to została nadana Krzyżakom przez Konrada I Mazowieckiego w 1228 roku (dziś miejscowość Mała Nieszawka). Na przestrzeni ponad 200 następnych lat lokalizacja miasta zmieniała się dwukrotnie. Po klęsce pod Grunwaldem, Krzyżacy zostali zmuszeni do zburzenia komturii i zamku, jednak już w 1424 roku Władysław Jagiełło ulokował Nową Nieszawę naprzeciwko Torunia” – dodaje Pisz.

Dzięki prospekcji lotniczej prowadzonej w ostatnich latach przez Wiesława Stępnia w miejscu domniemanej historycznej lokalizacji miasta, udało się uchwycić i udokumentować na zdjęciach szereg wyróżników wegetacyjnych – wyraźnie odróżniającej się szacie roślinnej.

„Pozytywne wyróżniki wegetacyjne, uchwycone na zdjęciach pana Wiesława Stępnia, prawdopodobnie odpowiadają reliktom podpiwniczeń domostw, które do 1460 roku stały na terenie drugiej Nieszawy – następnie miejscowość przeniesiono o kilkadziesiąt kilometrów w górę Wisły, gdzie znajduje się do dziś. Wskazuje na to charakter anomalii oraz przesłanki historyczne. Jest to odkrycie ogromnej rangi, zwłaszcza jeśli chodzi o jego wartość naukową, ale również i o świadomość lokalnej społeczności” - twierdzi Piotr Wroniecki, specjalista w dziedzinie stosowania metod nieinwazyjnych w archeologii.

Obiecujące wyniki tych badań, zaprezentowane w 2011 r. podczas międzynarodowej konferencji AARG (Aerial Archaeology Research Group), zaowocowały pomysłem wykonania dokładniejszych badań tego regionu.

Wiesław Stępień razem z Aldoną i Aleksandrem Andrzejewskimi ze SNAP (Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich), a także Piotrem Wronieckim i Michałem Piszem – archeologami zajmującymi się badaniami nieinwazyjnymi – postanowili zrealizować projekt kompleksowych nieinwazyjnych badań weryfikacyjnych wspomnianego stanowiska.

„Wiążemy duże nadzieje z tym stanowiskiem. Ujawnienie się tak wyraźnych wyróżników wegetacyjnych może wróżyć również dobre wyniki badań geofizycznych – zarówno magnetycznych, jak i elektrooporowych” – mówi Piotr Wroniecki.

Badania realizowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Łódzkiego SNAP, obejmują serię dalszych nalotów prospekcyjnych o różnych porach roku, a także szerokopłaszczyznowe badania geofizyczne oraz szczegółowe analizy przestrzenne, wraz z próbami odtworzenia archeologicznego krajobrazu tego miejsca. Projekt objęty jest patronatem honorowym burmistrza miasta Nieszawy - Mariana Tołodzieckiego.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

agt/