Astronomowie znają już prawie tysiąc planet, jednak prawie wszystkie z nich nie są obserwowane bezpośrednio, a o ich istnieniu wiemy jedynie na podstawie obserwacji efektów, jakie wywierają na swoje otoczenie. Bezpośrednio sfotografowanych planet jest kilkanaście, wobec czego każde nowe zdjęcie jest bardzo istotne.

Jak wynika z najnowszych badań grupy, którą kieruje Julien Rameau (Institut de Planetologie et d\'Astrophysique de Grenoble, Francja), naukowcom udało się sfotografować najlżejszą z bezpośrednio zaobserwowanych planet. Obiekt ma szacowaną masę od 4 do 5 razy większą niż Jowisz.

Prawdopodobna planeta jest widoczna jako słaba plamka blisko gwiazdy HD 95086. Obserwacje wskazują, że porusza się po niebie razem z gwiazdą. Jej odległość od gwiazdy jest 56 razy większa niż dystans Ziemia-Słońce (lub dwa razy większa niż odległość Neptun-Słońce). Sama gwiazda jest bardzo młoda, ma od 10 do 17 milionów lat, co oznacza według astronomów, że planeta najprawdopodobniej uformowała się z dysku gazowo-pyłowego otaczającego gwiazdę.

Na podstawie jasności gwiazdy i odległości planety od niej, astronomowie szacują, że temperatura powierzchniowa egzoplanety HD95086 b powinna wynosić około 700 stopni Celsjusza. Według badaczy warunki te umożliwiają występowanie w atmosferze pary wodnej oraz metanu.

Obiekt został sfotografowany za pomocą NACO, instrumentu optyki adaptywnej pracującego na 8,2-metrowym Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium ESO Paranal w Chile. Dzięki NACO astronomowie uzyskują bardzo ostre obrazy, dzięki usuwaniu zaburzających efektów powodowanych przez atmosferę ziemską. Poaz tym zastosowano technikę „differential imaging”, która pozwoliła poprawić kontrast pomiędzy słabą planetą, a oślepiająco jasną gwiazdą.

Warto wspomnieć, że za pomocą teleskopu VLT uzyskano dziewięć lat temu pierwsze w historii bezpośrednie zdjęcie egzoplanety – planetarnego towarzysza okrążającego brązowego karła 2M1207. Najnowszego odkrycia dokonał ten sam zespół naukowców.

W badaniach brali udział naukowcy z Francji, Szwajcarii, Niemiec, Chile, Włoch, Holandii i Stanów Zjednoczonych. Artykuł naukowy opisujący wyniki badań ukaże się w czasopiśmie „Astrophysical Journal Letters”. (PAP)

cza/ agt/