Badacze wzięli pod lupę zgromadzone w muzeum jaja 75 gatunków. Uznali, że szereg brytyjskich ptaków wykazuje adaptacje w postaci odpowiedniej koncentracji pigmentu i grubości skorup, co warunkuje dopuszczenie właściwej ilości promieni słonecznych do zarodków.

"Embriony potrzebują promieni UV do rozwoju. Jeśli dostaną ich zbyt mało, będzie on zaburzony, a ich nadmiar może powodować uszkodzenia" - powiedział dr Steven Portugal z University of London.

"Jaja ptaków, których gniazda wystawione są na działanie promieni słonecznych i te wymagające długiego okresu inkubacji, mają więcej pigmentu i zapobiegają przenikaniu nadmiernej ilości słońca do wnętrza, aby uniknąć uszkodzenia embrionów" - wyjaśnił.

Badanie opisane w magazynie "Functional Ecology" sugeruje, że grubość i zabarwienie skorupek zmieniają się w zależności od otoczenia gniazda. Jaja mogą być białe, niebieskie i nakrapiane. Niebieskie zabarwienie powodowane jest występowaniem barwnika biliwerdyny, natomiast ciemne plamki związane są z protoporfiryną.

"W Wielkiej Brytanii mamy gatunki takie jak kulony, ostrygojady, wydrzyki pasożytne czy lelki, które gniazdują na otwartym gruncie, szczególnie narażone na promienie słoneczne i szkodliwe promieniowanie UV" - powiedział dr Portugal serwisowi BBC Nature.

Jaja tych gatunków zawierają dodatkowy pigment, który pomaga kontrolować ilość światła wpadającego do środka.

Inaczej jest z jajami gatunków gniazdujących w norach, jamach wykopanych w ziemi czy dziuplach, jak dudki, pójdźki i dzięcioły zielone. W ich przypadku białe skorupy jaj pozwalają wpuścić do wnętrza więcej światła w warunkach jego niedostatku.

Badanie wykazało również, że ptaki charakteryzujące się dłuższym okresem wylęgania mają grubsze skorupy z większą ilością pigmentu, który chroni przed promieniami UV.

Naukowcy z międzynarodowego zespołu testowali ilość przenikającego światła przez skorupki jaj zgromadzonych w Muzeum Historii Naturalnej w Tring, w hrabstwie Hertfordshire. Przy prześwietlaniu połówek jaj posłużyli się spektrofotometrem. Mierzyli też poziom występowania pigmentu i grubość skorupek.

Poprzednie badania wykazały szereg adaptacji charakteryzujących ptasie jaja. Np. część z nich jest nakrapiana dla kamuflażu, a pigment stanowi środek obronny przeciwko infekcjom zagrażającym zarodkom. (PAP)

mrt/ agt/