Międzynarodowy zespół astronomów za pomocą kilku dużych teleskopów odkrył nowego kwazara w odległości 12,8 mld lat świetlnych. Obiekt zawiera supermasywą czarną dziurę o masie 12 miliardów mas Słońca. To rekord. Wyniki badań ukazały się w czwartek w prestiżowym czasopiśmie „Nature”.
Odkryty kwazar otrzymał oznaczenie SDSS J0100+2802. Ma jasność przekraczającą 420 bilionów razy moc promieniowania Słońca co oznacza miano najjaśniejszego kwazara zaobserwowanego we wczesnym Wszechświecie. Na dodatek kwazar posiada czarną dziurę, która także ma rekordowe parametry – jest najmasywniejsza spośród wszystkich znanych czarnych dziur.
Mimo swojej fizycznej jasności, do odkrycia kwazara potrzebne były wielkie teleskopy, bowiem znajduje się bardzo daleko, na krańcach Wszechświata. Odległość do obiektu została wyznaczona na 12,8 miliarda lat świetlnych. Oznacza to, że widzimy go w stanie, w jakim był zaledwie 900 milionów lat po Wielkim Wybuchu.
Do obserwacji użyto wielu teleskopów w różnych obserwatoriach: 2,4-metrowego Lijiang Telescope (LJT) w Yunnan (Chiny), 6,5-metrowego Multiple Mirror Telescope (MMT) oraz 8,4-metrowego Large Binocular Telescope (LBT) w Arizonie (USA), 6,5-metrowego Magellan Telescope w Las Campanas Observatory w Chile, a także 8,2-metrowego Gemini North Telescope na Manua Kea na Hawajach (USA). Międzynarodowym zespołem badawczym kierował prof. Xue-Bing Wu z Uniwersytetu Pekińskiego.
Kwazary znane są od 1963 roku. Świecą dzięki temu, że supermasywne czarne dziury w ich wnętrzach aktywnie pochłaniają otaczającą je materię, co wydziela duże ilości promieniowania. Taki spadek materii na czarną dziurę zwany jest akrecją.
Do tej pory naukowcy odkryli już ponad 200 tysięcy kwazarów w różnym przedziale kosmicznych odległości, od dystansów odpowiadających 700 milionów lat po Wielkim Wybuchu (przesunięcie ku czerwieni z = 7,085), po odległości odpowiadające bardziej nam współczesnej historii Wszechświata. Jednak jedynie 40 kwazarów ma przesunięcia ku czerwieni większe niż z = 6, odpowiadające odległościom 12,7 miliardów lat świetlnych od nas.
W ostatnich latach zespół prof. Xue-Bing Wu opracował nową metodę efektywnego wyszukiwania kwazarów o przesunięciach ku czerwieni większych niż z = 5. Metoda oparta jest o dane z zakresu optycznego i bliskiej podczerwieni. Następnie przy pomocy obserwacji spektroskopowych badacze systematycznie odkrywali kolejne odległe kwazary. Jednym z nich jest właśnie SDSS J0100+2802.
Pierwsze widmo SDSS J0100+2802 zostało uzyskane 29 grudnia 2013 r. z pomocą 2,4-metrowego teleskopu LJT. Międzynarodowa współpraca i obserwacje większymi teleskopami pozwoliły na dokładniejsze ustalenie własności kwazara. (PAP)
cza/ krf
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
