Wykopaliska poprzedziło rozpoznanie terenu. W zeszłym roku naukowcy wykonali szereg badań nieinwazyjnych. Za pomocą aparatury do pomiarów geofizycznych namierzyli interesujące ich strefy przyszłych prac, które znajdują się bezpośrednio na zachód od starożytnego teatru sprzed prawie dwóch tysięcy lat.

„Naszym celem było ustalenie wieku tej części miasta – wyjaśnia prof. Jolanta Młynarczyk z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, kierowniczka ekspedycji. – W toku wykopalisk udało się nam odsłonić mury oraz podłogi należące do konstrukcji z różnych okresów – począwszy od IV do XIII wieku”.

Kapitolias powstało w I wieku n.e. i pod taką nazwą funkcjonowało do VII wieku. Zdaniem części naukowców nazwa miasta pochodzi od imienia rzymskiego boga – Jowisza Kapitolińskiego, utożsamianego z greckim bogiem bogów – Zeusem. Osada powstała zapewne pod koniec I wieku i służyła rzymskim legionistom, którzy bronili wschodniej flanki Cesarstwa Rzymskiego w ramach Dekapolu (z jęz. greckiego déka - dziesięć; polis - miasto), czyli dziesięciu dużych miast na terenie obecnej Jordanii, Syrii i Izraela. „Odkryte przez nas pozostałości architektury, urządzeń oraz znaleziska ruchome wskazują na głównie gospodarczy charakter tej części miasta” – opowiada prof. Młynarczyk.

Znaleziska polskich archeologów świadczą o tym, że miasto dynamicznie rozwijało się w pierwszych wiekach naszej ery. „Zauważyliśmy ślady odkuwania regularnych bloków kamienia, dowodzące tego, że początkowo ta część terenu służyła jako kamieniołom do budowy miasta. Jednak już od IV wieku wznoszono tam mury budowli” – dodaje prof. Młynarczyk.

Być może ekspedycji udało się odkryć instalację prasy winnej, której dno wyłożone było mozaiką. Na ten moment archeolodzy odsłonili tylko część założenia. Inną możliwością jest interpretowanie znaleziska jako basenu przydomowego. Prof. Młynarczyk skłania się do pierwszej możliwości, gdyż Beit Ras w okresie bizantyjskim i wczesnoislamskim słynęło z produkcji wina. Potwierdzeniem tego faktu są licznie znajdowane, również przez polską ekspedycję, fragmenty amfor, z których szereg miało otworki wywiercone w swej górnej części, by ułatwić przebieg procesu fermentacji.

Archeolodzy odkryli też świadectwa dwóch kataklizmów. Na początku VII wieku na miasta Palestyny, w tym na Kapitolias najechali Persowie, którzy dokonali szeregu zniszczeń. Atakujący nie oszczędzili kościoła położonego na szczycie wzgórza, u podnóża którego trwają wykopaliska. Naukowcy odkryli szereg fragmentów architektonicznych pochodzących ze zniszczonej świątyni – w tym marmurową kolumienkę przegrody ołtarzowej czy marmurową tacę. Drugi poważny kataklizm, tym razem naturalny, miał miejsce w 749 roku. W wykopach archeologicznych badacze zaobserwowali gruzowisko bloków kamiennych z przewróconych ścian budynku, potwierdzające doniesienia o trzęsieniu ziemi. O tym, jak bardzo silny był to żywioł, świadczy fakt, że tej części miasta przez kilka kolejnych stuleci nie odbudowano – to kolejny wniosek płynący z wykopalisk.

Tegoroczne badania odbyły się w maju. Archeolodzy planują kontynuować wykopaliska w przyszłym roku. Polska ekspedycja jest jedną z kilku zagranicznych misji działających w Jordanii. Zachodnioeuropejscy archeolodzy zrezygnowali z kontynuowania prac ze względu na obawę przed zagrożeniem płynącym ze strony Państwa Islamskiego.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/