Jak poinformowała przyznająca nagrodę Fundacja Templetona, ks. prof. Heller "przez ponad 40 lat rozwijał niezwykle oryginalne koncepcje na temat genezy i przyczyn powstania wszechświata, często w warunkach intensywnych represji ze strony rządu" - co odnosiło się do epoki komunizmu i władz PRL.

"Profesor Heller zdobył pozycję międzynarodowego autorytetu wśród kosmologów i fizyków swoimi pracami na temat unifikacji ogólnej teorii względności i mechaniki kwantowej, metod geometrycznych w fizyce relatywistycznej oraz filozofii i historii nauki" - czytamy w komunikacie dla prasy o nagrodzie.

Nagroda została ufundowana w 1972 r. przez brytyjskiego przedsiębiorcę i filantropa Sir Johna Templetona pod początkową nazwą "Nagroda Templetona za Postęp w Religii". W 2001 r. zmieniono jej nazwę na "Nagroda Templetona za Postęp w Badaniach lub Odkryciach w Dziedzinie Rzeczywistości Duchowej".

Pierwszą laureatką nagrody była Matka Teresa z Kalkuty. Wśród wyróżnionych znalazły się tak znane postacie jak słynny amerykański kaznodzieja protestancki Billy Graham, rosyjski pisarz i dysydent Aleksandr Sołżenicyn, a także wybitny konserwatywny filozof i teolog katolicki Michael Novak, autor m.in. prac o myśli papieża Jana Pawła II.

Prof. Heller powiedział wcześniej KAI, że nagrodę pieniężną chce przekazać na rzecz powołania w Krakowie Centrum im. Kopernika (wspólnego projektu PAT i UJ), które zajmowałoby się badaniami w obszarze nauki i teologii.

NAGRODA ZA ZASŁUGI W BUDOWANIU POMOSTÓW

"Nagroda Templetona jest przyznawana za zasługi w budowaniu pomostów między naukami przyrodniczymi a filozofią i teologią i szukanie wartości duchowych. Ksiądz prof. Heller poświęcił temu całe życie. Jest pełnokrwistym naukowcem, kosmologiem, znanym w świecie, a równocześnie filozofem i teologiem" - mówił podczas konferencji prasowej w Krakowie dziekan Wydziału Filozoficznego PAT ks. Stanisław Wszołek.

Ks. Michał Heller jest wieloletnim współpracownikiem "Tygodnika Powszechnego". Jak podkreślano podczas środowej konferencji prasowej w redakcji "TP" ks. Heller pokazuje, że pozornie sprzeczne ze sobą światy - nauki i wiary - mają ze sobą wiele wspólnego, jest popularyzatorem wiedzy, a jego książki są przystępne nawet dla "matematycznych idiotów", "ma rzadką zdolność pisania na wielu poziomach".

"Jego rozważania próbują ogarnąć całokształt ludzkiego doświadczenia. Jest księdzem, to wybór drogi życiowej, którą on realizuje zajmując się nauką. To dla niego bardzo ważne. Jest człowiekiem zintegrowanym, nie można rozdzielić w nim tego, że jest i księdzem i naukowcem. W kwestiach naukowych wcale nie mówi cały czas o religii. Rozdziela te perspektywy poznawcze, tyle tylko, że jest świadomy, kiedy można użyć tej perspektywy poznawczej, a kiedy innej. Jego zainteresowania sięgają też historii nauki" - mówił uczeń ks. Hellera, dr hab. Michał Kokowski z Instytutu Historii Nauki PAN.

KSIĄDZ, KTÓRY UMIE ROZMAWIAĆ Z LUDŹMI

Według redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego", ks. Adama Bonieckiego prof. Heller to "ksiądz, który umie rozmawiać z ludźmi".

"Prowadził dosyć hermetyczne konserwatoria dla matematyków i fizyków. To była wysoka szkoła jazdy. Ale kiedy zaprosiliśmy go na rekolekcje, były to jedne z lepszych rekolekcji, gdzie ks. Heller mówił o Panu Bogu i człowieku" - mówił ks. Boniecki. "Jego niezwykły urok osobisty, jego życzliwa ciekawość wobec ludzi wynika z jego kapłańskiej duchowości. To jest uczony nie przestający być księdzem także w wymiarze duszpasterskim" - podkreślił redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego".

Jak mówił ks. dr Zbigniew Liana z Katedry Filozofii Przyrody PAT, ks. Heller "potrafi zgromadzić wokół siebie wybitnych ludzi, naukowców, którzy potrafią zarazić się od niego bakcylem poszukiwań filozoficznych i poszukiwań relacji między nauką a wiarą". "Nie ukrywa przy tym niewygodnych problemów. To nie jest tak, że bada się tylko wygodne dla Kościoła problemy" - zaznaczył ks. Liana. Przypomniał, że ks. Heller był jedną z osób, która postulowała ponowne rozpatrzenie problemu Galileusza czy sporu o teorię ewolucji.

Ks. Liana dodał, że ks. Heller nie pozwala się tytułować profesorem i współpracownicy mówią mu po imieniu. Ulubioną rozrywką księdza profesora jest latanie symulatorem lotów.

Krakowskie wydawnictwo Znak zapowiedziało w środę, że w marcu ukaże się kolejna książka prof. Hellera "Podglądanie wszechświata".

ZASŁUŻONE WYRÓŻNIENIE

Premier Donald Tusk komentując przyznanie nagrody Templetona dla filozofa katolickiego, ks. Michała Hellera powiedział, że jest to dla niego wielka satysfakcja i cieszy się, że w ten sposób twórczość ks. Hellera zostanie przypomniana.

"Gorąco młodym Polakom rekomenduję wszystkie książki księdza profesora" - powiedział premier na konferencji prasowej w Sejmie.

"On osobiście zasłużył na to wyróżnienie. Cieszę się, że dzięki temu został przypomniany, szczególnie młodszemu pokoleniu, bo wydaje się, że filozof, aksjolog, wybitny uczony, który potrafi dotrzeć do młodych ludzi zasługuje właśnie na tego typu wsparcie" - podkreślił szef rządu.

Tusk, podkreślając, że jest humanistą, wyznał, że kiedy dowiedział się wiele lat temu, że jest taki uczony i ksiądz jednocześnie, który genialnie potrafi tłumaczyć tematy dla humanisty trudne związane z fizyką, astronomią, z wielką radością sięgnął po jego dzieła.

Przyznał, że niektóre pozycje okazały się dla niego za trudne i "poległ" przy nich. Polecając książki ks. Hellera, powiedział, że mogą one pomóc - jak to określił - inteligentniejszym od niego zrozumieć świat, jego początki oraz koniec.

KOSMOLOG, FILOZOF, TEOLOG

Ks. prof. Heller - kosmolog, filozof i teolog, urodził się 12 marca 1936 r. w Tarnowie. Jako dziecko wraz z rodziną został wywieziony na Sybir. Do Polski wrócił w 1946 r.

W wieku 17 lat wstąpił do seminarium duchownego w Tarnowie i w 1959 r. przyjął święcenia kapłańskie. W tym samym roku otrzymał dyplom magistra teologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1965 r. zrobił magisterium, a w rok później doktorat z filozofii. W 1969 r. został docentem na KUL.

Pod koniec lat 70. wykładał za granicą, m.in. na Uniwersytecie Katolickim w Leuven w Belgii i na Uniwersytecie w Oxfordzie w Anglii. Od 1985 r. wykłada i prowadzi studia w dziedzinie fizyki, logiki, filozofii i teologii w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Jest członkiem m.in. Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego i Papieskiej Akademii Nauk, Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, International Society for General Relativity and Gravitation, European Physical Society, Center for Theology and the Natural Science.

Jest autorem 30 książek i prawie 400 artykułów naukowych. Twórcą Krakowskiej Grupy Kosmologicznej i współtwórcą z abp Józefem Życińskim Ośrodka Studiów Interdyscyplinarnych PAT. WOS/TZAL/STK

PAP - Nauka w Polsce

bsz