W jednym lęgu sikory bogatki przychodzi na świat nawet 14 piskląt. Zdecydowana większość z nich nie dożyje dorosłości i nie wyda na świat swoich młodych. Naukowcy badają, co sprawia, że jednym osobnikom wiedzie się lepiej, niż innym, i że mają większe szanse na przetrwanie. Teraz - w ramach prowadzonych od kilkunastu lat dużych badań w Łodzi - okazało się, że ważnym wskaźnikiem kondycji piskląt jest termin ich wyklucia.

Naukowcy stwierdzili, że im wcześniej na wiosnę pisklęta się wyklują - w tym zwykle lepszej są kondycji. Nie bez znaczenia jest też środowisko, w którym przyszły na świat. W lesie - naturalnym habitacie sikor - pisklęta są zwykle zdrowsze, niż ich rówieśnicy przychodzący na świat na przedmieściach. Badania ukazały się w "Scientific Reports".

Ornitolog dr hab. Adam Kaliński z UŁ w rozmowie z PAP opowiada, że pod koniec marca i na początku kwietnia samice bogatek szukają partnera (związki bogatek są zwykle monogamiczne) i budują gniazda (do gotowych już budek i dziupli znoszą mech). "Bogatka zwykle składa jedno jajo dziennie. Trwa to przez kilkanaście dni. Dopiero kiedy zbierze się komplet, maksymalnie 13-14 jaj, ptak zaczyna je wysiadywać. Kiedy pisklęta się wyklują, rodzice karmią je przez ok. 3 tygodnie. Po tym czasie młode zaczynają już opuszczać gniazdo" - opowiada. Rodzice - kiedy młode wyfruną już na dobre z gniazda - mogą przystąpić do kolejnego lęgu, ale wtedy składają już nieco mniej jaj (5-7).

Otwarta budka lęgowa z gniazdem bogatki. Fot. Adam Kaliński
 

"Pierwsze tygodnie życia to kluczowy moment w rozwoju ptaków. Osobniki, które już w tym pierwszym etapie życia są w lepszej kondycji, mają większe szanse dożyć dorosłości i wydać na świat własne młode" - mówi dr Kaliński. I opowiada, że jego zespół od kilkunastu lat prowadzi regularne badania kondycji piskląt bogatek. Przez ten czas udało się zbadać kilka tysięcy ptaków, które wykluwają się w budkach lęgowych. Młodym, kiedy mają ok. 2 tygodnie, pobiera się krew i sprawdza takie parametry, jak poziom hemoglobiny czy glukozy. Badania prowadzono w Lesie Łagiewnickim (jest to środowisko naturalne dla sikorek), a dla porównania - w łódzkim ogrodach: botanicznym i zoologicznym.

Z badań wynika, że w lepszej kondycji są bogatki, które wykluwają się wcześniej w sezonie. Według dra. Kalińskiego różnie to można tłumaczyć. Może być np. tak, że osobniki silniejsze, w lepszej kondycji, składają jaja wcześniej, więc jest też większe prawdopodobieństwo, że zdrowe będą też i spadkobiercy ich genów.

Nie mniej ważna jest dostępność do pokarmu. Naukowiec opowiada, że przysmakiem bogatek są gąsienice, które pojawiają się na drzewach liściastych zwykle w połowie maja. Warto, by w tym czasie pisklęta już były na świecie, bo będą miały co jeść. W dodatku pisklęta, które wyklują się wcześniej, mają szanse pożywiać się swobodnie, zanim do zapasów dobiorą się ich sąsiedzi, którzy z lęgami zwlekali.

Dr Kaliński opowiada, że młode z lęgu drugiego w sezonie są zwykle w gorszej kondycji, bo nie "trafiają" w czas, gdy bardzo łatwo o pokarm.

Lęg bogatki

Lęg bogatki. Fot. Adam Kaliński
 

Ornitolog mówi, że o pokarm trudniej jest bogatkom na terenach miejskich i podmiejskich. Ptaki muszą tam bardziej kombinować, by wyżywić rodzinę. "Zdarza się, że karmią młode mszycami, które nie są najlepszym pokarmem. Ich młode są przez to w gorszej kondycji i wzrasta ich śmiertelność" - opowiada.

Jak jednak dodaje, akurat miejskim ptakom łatwiej o wapń konieczny do wytworzenia skorupki jaj - w miastach jest dość dużo ślimaków, których skorupki są bogate w ten pierwiastek. Bogatki leśne muszą się o bogaty w wapń pokarm bardziej postarać.

W ostatnich latach u niektórych sikor naukowiec obserwuje ciekawą strategię lęgową: samica zaczyna wysiadywać jaja, zanim skompletuje lęg. Młode wykluwają się więc po kolei, a nie wszystkie na raz. Dzięki temu najstarsze pisklęta pojawiają się na świecie wcześniej w sezonie. A to co dobrze wróży ich kondycji.

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

lt/ zan/