Badania przeprowadzili naukowcy z Broad Institute of MIT oraz Harvard and Dana-Farber Cancer Institute. Jak się okazało, w warunkach laboratoryjnych leki stosowane w cukrzycy, stanach zapalnych, alkoholizmie a nawet w leczeniu zapalenia stawów u psów mogą zabijać komórki nowotworowe.

Systematycznie analizując tysiące już opracowanych i zatwierdzonych jako leki związków, badacze znaleźli prawie 50 takich, w przypadku których wcześniej nie rozpoznano działania przeciwnowotworowego.

Udało się także ujawnić nowe mechanizmy i cele działania leków, co sugeruje możliwość przyspieszenia rozwoju nowych leków przeciwnowotworowych lub zmiany przeznaczenia istniejących preparatów.

Niektóre z nich wydają się działać nie poprzez typowe blokowanie określonego białka, ale przez aktywację białka lub stabilizację interakcji białko-białko. Na przykład prawie tuzin leków nieonkologicznych zabija komórki rakowe, w których dochodzi do ekspresji białka o nazwie PDE3A poprzez stabilizację interakcji między PDE3A i innym białkiem o nazwie SLFN12.

Z kolei przeciwzapalny lek tepoksalina, pierwotnie opracowany z myślą o stosowaniu u ludzi, ale zatwierdzony do leczenia chorób stawów u psów, zabija komórki rakowe atakując nieznany cel w komórkach, w których dochodzi do nadmiernej ekspresji białka MDR1. MDR1 zwykle zwiększa odporność na leki stosowane w chemioterapii.

Stosowany z kolei w terapii odwykowej alkoholików disulfiram (bardziej znany pod nazwą Esperal) zabija linie komórkowe niosące mutacje, które powodują niedobór białek zwanych metalotioneinami. Zaś związki zawierające wanad, pierwotnie opracowane z myślą o leczeniu cukrzycy, zabijają komórki rakowe z ekspresją transportera siarczanu SLC26A2.

„Uważaliśmy, że mielibyśmy szczęście znajdując choćby jeden związek o właściwościach przeciwnowotworowych. Byliśmy zaskoczeni znajdując ich tak wiele” - powiedział Todd Golub z Dana-Farber, dyrektor naukowy badania a zarazem profesor pediatrii w Harvard Medical School.

To największe jak dotąd badanie z udziałem Broad`s Drug Repurposing Hub, kolekcji, która obecnie obejmuje ponad 6000 istniejących leków i związków, które są zatwierdzone przez FDA lub zostały sprawdzone w badaniach klinicznych (w czasie prowadzenia badania Hub zawierał 4518 leków).

Naukowcy wielokrotnie odkrywali nowe zastosowania lecznicze istniejących leków - było tak na przykład ze stosowaną w chorobach serca aspiryną czy wykrztuśną acetylocysteiną, stosowaną także w zatruciach grzybami. Autorzy opisywanych badań założyli Drug Repurposing Centrum, aby przeprowadzać systematyczne badania nad możliwościami szerszego wykorzystania istniejących leków. W przyszłości mają nadzieje dokonać jeszcze wielu odkryć na tym polu, coraz lepiej poznając mechanizmy związane z niszczeniem komórek nowotworowych. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/