Nagroda Fundacji Alberta i Mary Lasker to najbardziej prestiżowe wyróżnienie w medycynie, poza Nagrodą Nobla. Dlatego nazywana jest też przedsionkiem Nobla, do tej pory prawie 80 jej laureatów zdobyło później Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny.

Przed tygodniem 24 września Nagrodę Laskera otrzymali Katalin Kariko z firmy BioNTech oraz zajmujący się badaniami nad szczepionkami prof. Drew Weissman z University of Pennsylvania’s Perelman School of Medicine. Przyznano ją za opracowanie technologii mRNA, którą wykorzystano w opracowaniu szczepionki przeciwko chorobie COVID-19.

Badacze ci przełomowego odkrycia dokonali w 2005 r., gdy na łamach pisma „Immunity” ukazała się publikacja o uzyskaniu stabilnego mRNA kodującego określone białko, tzn. zawierającego instrukcję, na podstawie której komórka wytwarza odpowiednie białko. Kluczowe było uzyskanie trwałego mRNA, które po przeniknięciu do komórki nie ulega destrukcji. Bo tylko wtedy może ono wypełnić swą misję uruchomienia produkcji potrzebnego białka.

W przypadku szczepionki mRNA tym białkiem jest tzw. białko szczytowe koronawirusa SARS-CoV-2 wywołujące reakcję odpornościową organizmu. Dzięki temu w szybkim tempie udało się opracować wyjątkowo skuteczny preparat. I w znacznym stopniu przyczynił się on do zahamowania pandemii.

Publikacja Katalin Kariko i prof. Drew Weissmana początkowo nie wywołała większego zainteresowania, nie została nawet przyjęta do publikacji w innych pismach specjalistycznych. Wtedy jeszcze nie doceniano technologii mRNA, próbowano ją wykorzystać do opracowania terapii w leczeniu nowotworów, bez większego powodzenia. Obecnie prowadzonych jest wiele prób zastosowania jej do leczenia wielu chorób, w tym przede wszystkim chorób nowotworowych.

„To zupełnie nowy rodzaj terapii, która zostanie z nami również i po pandemii” – powiedział PAP prof. Jacek Jemielity, chemik z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wraz ze swym zespołem od 20 lat prowadzi on badania nad terapeutycznym wykorzystaniem mRNA. Twierdzi, że jest zafascynowany tą technologią, gdyż ma ona ogromny potencjał terapeutyczny.

Nagroda Laskera przyznawana jest żyjącym badaczom od 1946 r. przez fundację, której założycielami byli pionier nowoczesnej reklamy Albert Lasker i jego żona Mary Goddard Lasker (aktywistka w dziedzinie badań medycznych). Przyznawana jest co roku pod koniec września, tuż przed ogłoszeniem laureatów Nagrody Nobla. Z wyróżnieniem tym wiąże się premia pieniężna w wysokości 250 000 dolarów. (PAP)

Autor: Zbigniew Wojtasiński

zbw/ ekr/