Żyjące w głębinach arktycznych wód rekiny polarne (Somniosus microcephalus) są najdłużej żyjącymi kręgowcami, jakie znamy – mogą przeżyć ponad 400 lat i nie chorują w tym czasie na nowotwory. Mogą osiągnąć ponad 6 metrów długości i ważyć powyżej tony. W stosunku do wielkości pływają najwolniej ze wszystkich znanych ryb – zwykle nieco ponad kilometr na godzinę, maksymalnie poniżej 3 kilometrów. Nie spieszą się także z dojrzałością płciową, którą osiągają około 150 roku życia.

Aby ustalić, dlaczego rekin polarny jest tak długowieczny i niepodatny na nowotwory, Shigeharu Kinoshita z Uniwersytetu Tokijskiego w Japonii i jego współpracownicy zsekwencjonowali genom tej ryby. Udało się znaleźć około 37 000 genów, co zdaniem autorów stanowi około 86,5 proc. całości.

Uwagę naukowców zwróciła szczególnie duża liczba kopii genów zaangażowanych w aktywację tzw. szlaku sygnałowego NF-κB. Rekin polarny ma więcej tych kopii genów niż w przypadku innych gatunków rekinów, takich jak rekin wielorybi (Rhincodon typus) lub rekin bambusowy (Chiloscyllium plagiosum), które żyją odpowiednio około 54 i 25 lat.

Szlak NF-κB jest wykorzystywany, gdy układ odpornościowy organizmu reaguje na zagrożenia i bierze udział w procesach takich jak stan zapalny i wzrost guza.

Zaburzenia NF-κB prowadzą do ciągłego namnażania się komórek nowotworowych i ułatwiają im unikanie ataków układu odpornościowego.

Zdaniem Kinoshity, ponieważ reakcje immunologiczne, stany zapalne i powstawanie nowotworów znacząco wpływają na starzenie się i długość życia, wzrost liczby genów zaangażowanych w sygnalizację NF-κB może być związany z długowiecznością rekina polarnego. Dużą liczbę genów związanych z sygnalizacją NF-κB wykryto niedawno również u morskich jeżowców czerwonych (Mesocentrotus franciscanus), które mogą żyć ponad 100 lat.

Paweł Wernicki (PAP)

pmw/ bar/