Każdy z nowo odkrytych gatunków jest szalenie endemiczny: można go spotkać jedynie w lasach mglistych, w dodatku tylko na jednym (lub kilku połączonych ze sobą) szczytach górskich. To czyni je wyjątkowo podatnymi na wymarcie; groźne są zwłaszcza zmiany zasięgu lasów mglistych, wymuszane przez zmiany klimatu.

Lasy mgliste to niskie, bardzo bujne lasy, w których stale utrzymują się chmury i mgły. Można je spotkać na obszarach górskich w strefie międzyzwrotnikowej (np. na Kilimandżaro i Ruwenzori). Nowo odkryte gatunki żab (z rodzaju Brachycephalus) żyją na południu Brazylii w tzw. lesie atlantyckim (Atlantic Rainforest).

Płazy te intrygują przyrodników od ponad wieku, należą bowiem do najmniejszych kręgowców lądowych. Długość ciała dorosłych osobników nie przekracza jednego centymetra! Ewolucji tak skromnych gabarytów towarzyszyło pojawienie się innych specyficznych rozwiązań w budowie ciała, np. redukcja liczby palców u przednich i tylnych kończyn.

Wiele gatunków Brachycephalus ma też bardzo żywe kolory, które mogą być ostrzeżeniem przed obecną w ich skórze, silną trucizną z grupy neurotoksyn - tetrodotoksyną (która znajduje się również w ciele ryby fugu).

Pierwszy gatunek żab z rodzaju Brachycephalus opisał w połowie XIX w. niemiecki przyrodnik Johann Baptist von Spix, ale większość znanych gatunków odkryto dopiero w ostatniej dekadzie. Tak długo pozostawały nieznane m.in. z powodu wspomnianego, silnego endemizmu, jak i prozaicznych trudności związanych z dotarciem na odległe szczyty.

W ciągu ostatnich pięcioletnich badań w terenie naukowcy odkryli siedem kolejnych gatunków. "Choć dotarcie do wielu z tych stanowisk w terenie jest wyczerpujące, towarzyszyło nam zawsze poczucie wyczekiwania i ciekawość związana z tym, cóż za nowości możemy znów spotkać na szczycie" - opowiada kierownik projektu, profesor z Universidade Federal do Parana, Marcio Pie.

Zdaniem naukowców te same czynniki, które zadecydowały o endemiczności nowo odkrytych gatunków, mogą się okazać gwoździem do ich trumny, gdyż sprzyjają wymarciu. Lasy mgliste są bowiem bardzo wrażliwe na zmiany klimatu, a zachowanie gatunków na długą metę może wymagać nie tylko ochronę siedlisk, ale i inne działania, np. rozmnażanie w niewoli. (PAP)

zan/ agt/